تبيين مؤلفه‌هاي روزنامه‌نگاري محيط زيست و ارائه مدل مطلوب براي مطبوعات ايران (از نگاه استادان ارتباطات و محيط زيست، خبرنگاران و فعالان محيط زيست

Clarifying the Elements of Environmental Journalism

تغييرات آب و هوايي، بحران‌هاي طبيعي و تأثيرات جوامع صنعتي بر طبيعت، «توسعۀ پايدار»[1] و «محيط زيست» را به مسئله‌اي جهاني تبديل كرده و بهره‌گيري از رسانه‌ها و تدوين مدل مطلوب «روزنامه‌نگاري محيط زيست»[2] براي مطبوعات در صدر پيگيري‌هاي كارشناسان «محيط زيست» و «ارتباطات اجتماعي» قرار گرفته است. در ايران نيز ظهور مسائل زيست‌محيطي از جمله خشك‌شدن تالاب‌ها، پديده ريزگرد و... لزوم افزايش توان حرفه‌اي رسانه‌ها و توجه به روزنامه‌نگاري محيط زيست را دوچندان كرده است. اين پژوهش با هدف تبيين مؤلفه‌هاي روزنامه‌نگاري محيط زيست و ارائه مدل مطلوب براي مطبوعات و مبتني بر نظريه‌اي با عنوان «پزشك رسانه‌اي»[3] ويبكه روگنر[4] و نظريه برجسته‌سازي انجام شده است. با روش تحقيق «دلفي سياسي» و استفاده از نمونه‌گيري گلوله برفي با 17 متخصص حوزۀ روزنامه‌نگاري و محيط زيست مصاحبه‌هاي عمقي صورت گرفته است. بنابر يافته‌هاي اين پژوهش، «روزنامه‌نگاري محيط زيست» در ايران بر چهار مؤلفه اصلي و بومي «داشتن معيارهاي تخصصي روزنامه‌نگاري محيط زيست»، «داشتن معيارهاي حرفه‌اي روزنامه‌نگاري عمومي»، «داشتن دانش محيط زيست در يكي از گرايش‌هاي محيط زيست» و «شناخت فعاليت‌هاي سازمان‌هاي بين‌المللي و تفاهم‌نامه‌هاي زيست‌محيطي» مبتني است. لذا، براي دستيابي به توسعۀ پايدار، راه‌اندازي رشته روزنامه‌نگاري محيط زيست در دانشگاه‌ها و استفاده از مؤلفه‌هاي ذكر شده، برگزاري كارگاه‌هاي خبرنويسي تخصصي و ارتقاي سواد زيست‌محيطي شهروندان از طريق آموزش غيرمستقيم در رسانه‌ها مي‌‌تواند راهگشا باشد.

Presenting an Appropriate Model for Press (According to Experts in the Field of Environmental Media, Journalists and Environmental Supporters) Climate change, natural catastrophes and the effect of industrialized societies on nature (environment) have brought the attention of experts to the field of environmental issues and convinced them to use the widespread connections and media to increase the social impact factor. The aim of doing so was to protect the Environmental sources. The need for the press to answer the society’s questions and empowering the potential of directing social powers in a way that will reduce the environmental side effect, led the press to compile a model for the environment and social communications. Iranian context is not an exception. Emerging environmental issues such as drying wetlands and haze phenomenon have attracted attentions to the importance of the role media plays. This paper aims to clarify the elements of environmental journalism and present an appropriate model for Iranian press based upon "Media Doctor" theory developed by Wiekbe Rögene. This study adapts "Political Delphi" and utilizes "Snow Ball" sampling. Using the help provided by 17 experts in the fields of journalism and environment, the researchers conducted deep interviews. The results reveal that environmental journalism in the Iranian context should be shaped based upon 4 main local elements namely, "having criteria of environmental journalism", "having criteria of general journalism", "having environmental knowledge in one of the environmental sub-fields", and "being familiar with the activities of international organizations and environmental treaties in the world and in Iran."