نسل دوم روشن‌فكري ايراني، دولت مطلقه و مسئله تجدد

جهت‌گيري فكري نسل‌هاي مختلف روشن فكري ايراني از متن درگيري و تامل در مسئله انحطاط و عقب ماندگي، نحوۀ برون‌رفت از آن و نهايتا نسبت ميراث سنتي و مدرنيته غربي در فرايند توسعه شكل گرفته است. اين مقاله مي‌كوشد تا جايگاه و مختصات چنين بحثي را نزد نسل دوم روشن فكري يعني گروهي از روشن فكران ايراني كه فعاليت فكري سياسي خود را در راستاي استقرار دولت پهلوي قرار دادند، بررسي كند. بخش اول مقاله در پي تحليلي از فرايند گذار از نظريۀ دولت مشروطه به نظريۀ دولت مطلقه نوساز و تركيب افراد، گروه‌ها و نشريه هايي است كه چنين تحولي را تحقق بخشيدند. بخش دوم مقاله در پي ارائه تصويري از مجادله ها و ديدگاه‌هاي متنوع مطرح ميان اين نسل درباره مسئله تجدد و نحوه مواجهه با آن است. در اين بخش از مقاله، ديدگاه‌ها ذيل دو رويكرد «تجدد با حداقل تصرف ايراني» و «تجدد مبتني بر گزينش و انطباق با شرايط بومي» دسته‌بندي و ديدگاه چهره‌ها و گروه‌هاي حامي هر يك تشريح شده است. بخش انتهايي مقاله در پي پاسخ به چرايي عدم تعميق مباحث مربوط به مسئله انحطاط و تجدد در ميان اين نسل و تمركز بيشتر آنها بر ابعاد عيني‌تر برنامۀ نوسازي و نحوۀ تحقق آن است.