كارآمدي به مثابه ظرفيت دولت؛ رهيافتي سياسي به مفهوم كارآمدي

در اين مقاله تلاش خواهد شد تا با رجوع به نظريۀ نظام‌ها در چارچوب نظريه‌هاي ساختاري كاركردي در علوم سياسي، به شاخصه هاي قابل اتكايي براي ارزيابي كارآمدي دولت‌ها و نظام‌هاي سياسي دست يابيم تا بتوان با اتكا بر آنها، مباني و چارچوب نظري متقني براي پژوهش در اين زمينه در چارچوب علوم سياسي تدارك ديد. از اين رو پرسش اصلي ما در اين مقاله، جست وجوي شاخص‌هاي قابل اتكا براي كارآمدي دولت از منظر علوم سياسي است. براي پاسخ به اين پرسش، كارآمدي را در قالب ظرفيت هاي شش گانه متصور براي هر دولت مورد بحث قرار خواهيم داد. ظرفيت هاي شش گانه انحصار مشروع كاربرد زور، استخراجي، شكل دادن به هويت ملي، تنظيمي، حفظ انسجام دروني و بازتوزيعي را كه در اين مقاله با عنوان معيارهاي كارآمدي دولت مورد بازخواني قرار گرفته اند، مي توان مجموع وظايف يا اختيارات مرسوم دولت نيز به شمار آورد. تلقي ما در اين مقاله از مفهوم كارآمدي، علاوه بر تقارن هاي فراوان با فهم اقتصادي و مديريتي از اين مفهوم، به واسطه پيوند با مفهوم كليدي «قدرت» در علوم سياسي و در نظر گرفتن جايگاه واقعي دولت‌ها در جوامع و كشورهاي امروزي با تأكيد بر وظايف، اختيارات و توانمندي‌هاي آنها از يكسو و انتظارات از آنها از سوي ديگر – نزديك ترين و كاربردي ترين برداشت از مفهوم كارآمدي در علوم سياسي است كه مي‌تواند مبنا و چارچوب نظري وثيقي براي پژوهش در زمينه كارآمدي دولت باشد.