كليدواژه :
حالت , بايي , ازي , نقش معنايي
چكيده فارسي :
در زبان اوستايي، گاه حالت ازي براي رمزگذاري كاركردهاي حالت بايي و گاه حالت بايي براي رمزگذاري كاركردهاي حالت ازي به كار رفته است. اين دو حالت در شمار حالتهايي هستند كه نقشهاي معنايي را رمزگذاري ميكنند. حالت ازي در شمار حالتهاي مكاني است و كاركرد اصلي آن رمزگذاري مفاهيم خاستگاه، جايگاه و مسير است. حالت بايي در شمار حالتهاي غيرمكاني است و كاركرد اصلي آن رمزگذاري مفاهيم ابزار، همراهي، روش، سبب و عامل در ساخت مجهول است. ازي و بايي در سلسله مراتب حالت در آخرين جايگاه قرار گرفتهاند و از يكديگر متمايز نيستند. در اين مقاله، با بررسي شواهدي از زبان اوستايي مشخص شده است كه اين دو حالت چندمعنا هستند و از نظر كاركرد معنايي با يكديگر همپوشاني دارند؛ به بياني ديگر، ميتوانند نقش يكديگر را بر عهده گيرند و همانند يكديگر رفتار كنند؛ به همين سبب، در زبان اوستايي جايگزين يكديگر شدهاند. حالت ازي علاوه بر نقش معنايي خاستگاه، جايگاه و مسير، نقشهاي معنايي روش و سبب را رمزگذاري كرده است و حالت بايي نيز علاوه بر نقشهاي معنايي همراهي، ابزار، سبب و عامل ساخت مجهول، نقشهاي معنايي خاستگاه، مسير و جايگاه را نشان داده است. براي شناخت گسترة معنايي و چندمعنايي اين دو حالت، انگارة معنايي آنها ترسيم شده است.
چكيده لاتين :
In Avestan Language, ablative case is sometimes used for encoding functions of instrumental case and instrumental case is used for encoding functions of ablative case. These two cases encode semantic roles. Ablative case is a spatial case whose main function is to encode source, location, and path. Instrumental case is a non-spatial case whose main function is to encode accompaniment, instrument, manner as well as cause and agent in passive voice. Ablative and instrumental cases- in case hierarchy- are located in the last position and are not distinguished hierarchically. In the present study, Avestan data were explored and it was found that these two cases are polysemic and overlap functionally; hence, they are used interchangeably in Avestan language. The ablative case encodes the semantic roles of manner and cause in passive voice in addition to semantic roles of source, location, and path. Along the same vein, the instrumental case indicates source, path and location in addition to semantic roles of accompaniment, instrument, manner and cause and agent in passive voice. Semantic map of these two cases is drawn to demonstrate their semantic range and polysemy.
