پايداري: تقييد توسعه؟

Sustainability: Constraining Development

بحران افول محيط زيست از جمله عواملي بوده كه مسئله چگونگي پايدارسازي توسعه را، با در نظر گرفتن محدوديت‌ها، به وجود آورده است. اما در تلاش براي پاسخ‌گويي به اين مسئله، اين سؤال مطرح مي‌شود كه از ميان دو حوزﮤ اقتصاد و اكولوژي، نظر كدام‌ يك بايد مبناي سياست‌گذاري در زمينه توسعۀ پايدار قرار گيرد؟ و اينكه آيا پايداري توسعه را مقيد مي‌كند؟ هدف مقاله اين است كه ضمن تبيين زمينۀ پيدايش اين مسائل، پاسخ آنها را بيابد. روش مورد استفاده، تحليل و تبيين و استنباط لوازم نظريه‌ها و مقايسۀ آنها بود؛ به اين ترتيب كه در آغاز، مفاهيم يا معيارهاي پايداري در چند حوزﮤ تأثيرگذار تخصصي، تحليل و تبيين شد تا اهميت مفهوم اكولوژيكِ پايداري در جريان توسعۀ پايدار روشن شود. سپس به استنباط لوازم نظريه‌هاي مهم در علم اكولوژي ــ‌‌ نظريه اوج، نظريه اكوسيستم، و نظريه اكولوژي روادار‌ــ و مقايسه آنها پرداخته شد. در نهايت تحليل و تبيين نظريه‌هاي جديد اقتصاديِ پايداري و استنباط لوازم و نتائج آنها براي پايداري انجام شد. نتائج نشان داد كه: 1. در ارتباط با توسعۀ پايدار، دو حوزه تخصصيِ اكولوژي و اقتصاد در تعيين معيار پايداري تعيين‌كننده‌تر بوده‌اند؛ 2. پايداري برآمده از نظريۀ اكوسيستم، توسعه را مقيد مي‌كند؛ 3. نظريه اكولوژي روادار نمي‌تواند طبيعت را نرم يا معياري براي توسعه بداند؛ 4. مفهومِ رقيق نظريۀ روادار از پايداري، توسعه را عمدتاً نامقيد باقي مي‌گذارد؛ 5. پايداري در توسعۀ پايدار، اكنون ديگر مفهومي عمدتاً اقتصادي شده است؛ 6. پايداري شديد ظرفيت قابل‌ملاحظه‌اي براي تقييد توسعه دارد، اما پايداري خفيف چنين نيست.

The crisis of environment degradation is one of factors that have raised the problem of how to make development sustainable while considering limitations. Trying to solve this problem itself, however, raises another problem: out of the two fields of economics and ecology which one should determine the policy-making for sustainable development. At last, thinking about this led me to the question whether sustainability constrains development, and if yes how. The aim of the research reflected in this paper was to find the answers to these problems and questions in the course of explaining the context of their emergence. The method was to analyze, explain, and infer implications of the theories and comparing them: firstly, the concepts or criteria of sustainability in some important expert fields of knowledge were analyzed and explained so that the status of the ecological concept of sustainability in the mainstream sustainable development becomes clear; secondly, I turned to drawing the implications of important theories in ecology –climax theory, ecosystem theory, permissive ecology theory– for sustainability criterion, and comparing them; finally the recent economic theories of sustainability were analyzed and explained and their consequences for sustainability were inferred. Through all these stages I sought to answer the question whether sustainability constrains development, if yes how, and different criteria were compared in this regard. This study made it clear that (1) in the context of sustainable development, two fields of knowledge have been the most decisive fields in determining the criterion of sustainability: ecology and economics; (2) the sustainability that resulted from ecosystem theory constrains development; (3) but permissive ecology theory cannot regard nature as a norm or criterion for development; (4) permissive ecology’s diluted concept of sustainability leaves development primarily unconstrained; (5) in sustainable development sustainability now has become mainly an economic concept; (6) while strong sustainability has considerable capacity for constraining development, weak sustainability is lacking in this regard.