جستاري در هويت‌نمايي ملي، 50 سال گرافيك معاصر ايران (مقطع زماني 1340 تا 1390)

يكي كاركردهاي اصلي گرافيك هويت‌نمايي است، اين هويت‌نمايي اغلب متمركز بر هويت سازمان‌ها، شركت‌ها و اشخاص است و غالباً با اهداف حقوقي يا تجاري صورت مي‌گيرد. با توجه به ابعاد مختلف هويت، بعد ديگر آن در گرافيك، بازنمايي هويت‌ملي يا به عبارتي، هويت بصري ايراني است كه با ارجاع به عناصر بصري ملي يا بازنمايي سبك ويژه در گرافيك ملي تجلي مي‌يابد. پرسش بنيادين پژوهش حاضر اين است كه در دوره مورد بررسي اين پژوهش، چه تغييري در بازنمايي هويت‌ ملي در گرافيك ايران حاصل شده و عناصر اين هويت‌نمايي غالباً برآمده از كدام منبع بصري ايراني بوده است؟ هدف اين پژوهش آگاهي طراحان گرافيك ايراني از فرآيند چند دهه بازنمايي هويت ملي ايراني در آثار گرافيك به‌منظور جست‌وجوي ابعاد نامكشوف عناصر بصري ايراني است. روش اين پژوهش توصيفي است كه به تحليل محتوي آثار گرافيك معاصر ايران مي‌پردازد. داده‌هاي اين مقاله برآمده از منابع كتابخانه‌اي، پايگاه‌هاي‌‌ اطلاعات علمي و نيز تحليل محتوي آثار تصويري است. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه طراحان ايراني براي هويت‌نمايي در گرافيك ابتدا با بهره‌‌گيري مستقيم از نقوش دوگانه فرهنگِ خود ‌هويت‌نمايي مي‌كردند؛ اما امروزه با توجه به جزئيات و بهره‌گيري از عناصرمتنوع و در قالب‌هاي جديد‌تري در اين راستا اقدام مي‌كنند. عناصر غالب و ويژه هويت‌نمايي در گرافيك ايران، عناصر تصويري، خوشنويسي ايراني، رنگ‌هاي خاص ايراني، عناصر معماري، قالي و گليم ايراني و نيز عناصر خاطرات جمعي است.