تحليل انتقادي روايت پيامبران در تلويزيون از منظر الگوي مفهومي اسوه‌پردازي ديني (مورد مطالعه: سريال يوسف پيامبر)

A Critical Analysis of Narrating Prophets in Television on the Basis of Religious Osweh-Making in Yousef Serial

اين پژوهش بر آن است تا با تبيين يك دستگاه نقد ديني به‌منظور تحليل آثار نمايشي اقتباسي، از منظري انتقادي و با روش تحليل مضمون، نحوۀ نمايش پيامبران در سريال يوسف پيامبر را تحليل كند. براي دستيابي به اين هدف، از چارچوب مفهومي روايت‌شناسي و از مباحث مطرح شده در حوزۀ شخصيت‌پردازي استفاده شده است. با بهره‌گيري از «قرآن» به عنوان يك متن مرجع ديني، الگوي مفهومي اسوه‌پردازي يعقوب نبي(ع) و يوسف نبي(ع) كه مشتمل بر نحوۀ روايت آنها در قرآن است تبيين و بر مبناي الگوي مفهومي توليد شده، نحوۀ شخصيت‌پردازي يوسف و يعقوب در سريال يوسف پيامبر، به عنوان يكي از آثار دراماتيك اقتباسي پربيننده تحليل شده است. درخصوص شخصيت‌پردازي يعقوب سريال مي‌توانيم بگوييم كه نحوۀ پرداختن به مضامين صبر و توكل به عنوان مضامين محوري در اسوه‌پردازي يعقوب در روايت قرآني، در سريال به ‌درستي انجام نشده و به اين دليل، يعقوب سريال را نمي‌توانيم در نهايت اسوۀ صبر و توكل بدانيم. همچنين مضمون تقوا كه يكي از مضامين اصلي در الگوي اسوه‌پردازي يوسف در قرآن است، در يوسف سريال به‌ درستي نمايش داده نشده‌ است. اما نحوۀ پرداختن به مضمون صبر در يوسف سريال، همسو با اين مضمون در روايت قرآني يوسف(ع) است و اين، يكي از نقاط قوت در شخصيت‌پردازي يوسف سريال به شمار مي‌رود.

This research is trying to make a religious critical means for criticizing dramatic religious programs by using thematic analysis method and then, on the basis of this means, the study tries to criticize one of the religious Iranian serial made in Iran by the name of “Yousef”. In this study, we have used narration studies and especially characterization studies and as a result, it can be said that Yousef and Yaqub characters in Yousef serial have not been characterized on the basis of the themes of prophets that they represent in Quran. In the case of Yaqub, it can be said that “patience and trust in God” are the core themes in the Qur’anic narration, but in characterizing Yaqub in the serial, the character has not been characterized thoroughly. Also In the case of Yusef, it can be said that “patience and virtue” are the core themes in the Qur’anic narration, but in characterizing Yusef in the serial, the character has not been characterized thoroughly as far as virtue is concerned, although characterizing “patience” is a proper one in the serial of Yousef.