تحليل جامعه‌ شناختي مهم‌ترين مانع فرهنگي توسعۀ سياسي در ايران (عصر پهلوي دوم)

Sociological Analysis of the Most Important Cultural Barrier for Political Development in Iran (Second Pahlavi Era)

تحقيق پيش‌رو در صدد پاسخگويي به اين پرسش اساسي برآمده كه مهم‌ترين مانع فرهنگي كه در دورۀ پهلوي دوم سبب عدم دستيابي جامعۀ ايران به توسعۀ سياسي شد چه بوده است؟ ديگر اينكه پهلوي دوم به كمك چه اقدامات اساسي‌اي جامعۀ ايران را از دستيابي به توسعۀ سياسي محروم كرد؟ اين پژوهش با الهام از رويكرد وبري در اهميت فرهنگ و همچنين رويكرد نوسازي بازنگري‌شدۀ اينگلهارت و با به كارگيري روش تحقيق تاريخي و اسنادي، با مراجعه به كتابخانه‌هاي حقيقي و مجازي و بررسي نقّادانه و فيش‌برداري از كتاب‌ها و اسناد معتبر مرتبط با موضوع اين تحقيق و تحليل و فراتحليل آنها انجام شده است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهند كه فرهنگ اقتدارگرا و استبدادي حاكم و نظام سياسي و مديريت اقتدارگرايانه و استبدادي محمدرضاشاه بر نهادهاي مختلف جامعه، باعث تضعيف جامعۀ مدني، اعمال سانسور شديد در نشر كتاب‌ها و مطبوعات، انحلال تشكل‌هاي اجتماعي و فرهنگي مستقل و احزاب سياسي منتقد وابسته به طبقۀ متوسط جديد و قطع جريان روشنفكري پويا، آزاد، نقّاد و پرسشگر در جامعه شد و به عنوان مهم‌ترين مانع فرهنگي توسعۀ سياسي، مسبّب ناكامي جامعۀ ايران در دستيابي به توسعۀ سياسي در دورۀ پهلوي دوم بود.

This research aims to answer this basic question that what was the most important cultural barrier in second Pahlavi era that impeded the Iran society in reaching political development? Also what were second Pahlavi´s main actions in depriving Iran society from achieving political development? This article inspired by Weber´s approach in importance of culture and also by Engelhardt´s revised renewal approach by using historical and documentary research methods. To do this research, we have referred actual and virtual libraries and we have done analytical inspection and taking notes from books and original documents related to the subject of this research and conducting analysis accompanied with Meta-analysis. Findings showed that dictatorship and authoritarian culture governing over society and political system and autocratic and dictatorship management of Mohammad Reza Shah toward different institutions in society, suppression of civil society, sever censorship over publishing books and newspapers, dissolution of independent cultural and social associations and critical political parties which dependent on new middle class, and also interrupting free dynamic, critical intellectual flow, were among the most important cultural barrier of political development and failure of Iran´s society in reaching political development in second Pahlavi’s era.