مطالعه سير تحول تاريخي روحانيان شيعه؛ نقش نوگرايي و نوسازي در تغيير منش و روش سياسي روحانيان

بدون عنوان

روحانيان شيعه به‌طور سنتي، خود را در حد امكان از چالش‌هاي سياسي دور نگاه مي‌داشتند. اين روش تا دوران قاجار ادامه داشت؛ ولي از اواخر دوران ناصري، چرخش بزرگي در روش و منش سياسي آن به‌وجود آمد. در واقع، انقلاب مشروطه، نخستين حادثة تاريخي بود كه در آن، روحانيان شيعه يك جريان سياسي را رهبري مي‌كردند كه در پي تغيير ساختار حكومتي برآمده بود. كاوش در اين باره، نشان مي‌دهد كه عوامل اصلي اين چرخش، دو عنصر مهم نوسازي و نوگرايي بوده‌اند كه به‌طور عمده از دوران ناصري در ايران اوج گرفتند. فناوري‌هاي جديد ارتباطي به شبكه روحانيت از منظرهاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي استحكام بيش‌تري بخشيد و نيز انديشه‌هاي جديد، و به‌ويژه انديشه‌هاي سياسي نو، امكان در نظر گرفتن گزينه‌هاي جايگزين حكومت استبدادي را فراهم آورد كه تا آن زمان به صورت انحصاري در قبضة حاكمان متكي بر قدرت شمشير بود. سياست مدرن به قلم، قدرتي بيش از شمشير مي‌بخشيد؛ از اين رو، روحانيان كه در زمرة اهل قلم بودند، در مقابل پادشاهان كه اهل شمشير بودند، توان بيش‌تري يافتند. آنان بدين‌ترتيب، قدرتي را به‌دست آوردند كه پيش از آن فاقد آن بودند و تقاضاي اقامة عدل در جامعه به يكي از تقاضاهاي محوري آنان تبديل شد

فاقدچكيده