بررسي بنيان‌هاي روش‌شناختي تحقيق در عمليات در قالب ساختار قياس‌هاي حملي

Investigating the methodological foundations of Operations Research in the form of the categorical syllogism

در اين مقاله بنيان ­هاي روش­ شناختي مكاتب مختلف تحقيق در عمليات سخت، نرم و رهايي­ بخش بررسي ميشود. بدين ­منظور نخست با بررسي دقيق متون تحقيق در عمليات، گزاره­هاي مربوط به هر مكتب استخراج شد و در مرحلۀ بعد، گزاره­ هاي كلي مكاتب روش شناختي به عنوان مقدمۀ كبري در قالب يك قياس حملي شكل اول (حد وسط در صغري محمول و در كبري موضوع) قرار گرفت و گزاره­ هاي استنباطي از متون تحقيق در عمليات به عنوان مقدمات صغري در نظر گرفته شدند. سپس بهصورت قياسي مبناي روششناختي گزارۀ صغري مد نظر از گزارۀ كبري استنتاج شد. نتايج استنتاج نشان داد به طور كلي تحقيق در عمليات، سخت ريشه در بنيان روش­ شناختي پوزيتيويستي، تحقيق در عمليات نرم ريشه در بنيان روش ­شناختي تفسيرگرايي و تحقيق در عمليات رهايي­ بخش ريشه در مفاهيم نظريۀ انتقادي مكتب فرانكفورت دارد. بنا بر نظر هابر ماس با توجه به اين ­كه هر مكتب روش ­شناختي در فلسفۀ علم براي پاسخ به مسئلۀ خاصي مناسب است، تعيين مباني روش­ شناختي رويكردهاي مختلف تحقيق در عمليات، به محققان حوزه­­ هاي تصميم­ گيري و مديريت كمك مي­كند تا در هر مرحله­ از تصميم­ گيري بتوانند روش ­شناسي تحقيق در عمليات متناسب با ويژگي­ هاي هر موقعيت مسئله را استنباط كنند.

This paper is an attempt to investigate the methodological foundations of Operations Research schools including Hard, Soft and emancipatory. So, first some propositions are deduced in relation to each o‎r school and then the proposition of each methodological school in the philosophy of science are put in the position of major premiss and o‎r propositions are put in the position of minor premiss in the form of a categorical syllogism. Finally the methodological foundations of the minor premisses are deduced from the major premisses. According to Habermas, each methodological school in the philosophy of science is suitable for solving a special kind of problem. So clarifying the methodological foundations of o‎r schools would help management scientists to determine the suitable o‎r methodology for any special kind of problematic situation.