بررسي نقش سياسي، اجتماعي تركان خاتون در دوران خوارزمشاهيان

Investigating The Political, Social Role Of Turkan Khatun During Kharazmshahian

در تاريخ ايران بعد از اسلام، معروف ترين زني كه در حكومت نقش موثري بر عهده داشته و مدت كوتاهي نيز به تنهائي فرمانروائي كرده، تركان خاتون ملقب به «خداوند جهان» زوجه علاء الدين تكش و مادر سلطان محمد خوارزمشاه است. اين زن در زمان سلطنت سلطان تكش در امور اداره ي حكومت تسلط كامل داشت و در زمان حكمراني سلطان محمد نيز از صلاحيت كامل درعزل و نصب وزرا و فرمان روايان برخور دار بود. تركان خاتون اكثر خويشا وندان قوم ترك خود را در اداره ي دولتي شوهرش تكش و پسرش سلطان محمد شريك قدرت ساخت. همين تركان خاتون سبب شد كه محمد خوارزمشاه، شيخ مجدالدين بغدادي را زنده در درياي سيحون بيندازد. اين زن خود دربار و دستگاهي مستقل داشت. غير از وزير مخصوص، هفت تن از دانشمندان مشهور در ديوان انشاي او به كار مشغول بودند. وي در امور سياسي مملكت دخالت مستقيم داشت و در سلطنت با همسرش شريك بود. بسياري از مورخان وي را از مهم ترين عوامل بركناري و سپس قتل خواجه نظام الملك توسي، وزير ملكشاه، مي دانند. تركان خاتون در كرمانشاه (قره مسين) به رييس عشاير آنجا به نام فرخ سلطان قول ازدواج داد و او را براي سرنگوني بركيارق پسر بزرگ ملك شاه كه در اصفهان به كمك باطني ها به حكومت رسيد و سپس آنها را از خود دور كرد بسيج نيرو كرد و به اصفهان آمد و چون بركيارق براي جنگ با تنش كه عموي او بود از اصفهان خارج شده بود بدون خون ريزي شهر اصفهان را به تصرف در آورد و تاج پادشاهي را بر سر پسرش گذاشت.

The research was intended to study the political, social role of Turkan Khatun during Kharazmshahian ruling era. In the Iranian history of post-Islam period, the most famous woman who had influential government's role and shortly reigned was Turkan Khatun, known as the "Lord of the World," Alaeddin Takesh wife and mother of the Sultan Mohammed Khwarazmshah. Ministers of the Sultan Mohammed Khwarazmshah whom were elected by Turkan Khatun, mostly obeyed her. She was fully dominating in the governments affairs in the reign era of Sultan Takesh and during the rule of King Mohammed had the complete jurisdiction and authority in appointment and dismissal of the ministers and governors. Turkan Khatun shared power with her Tork relatives and invited them to take part in her wife Alaeddin Takesh and her son Sultan Mohammed Khwarazmshah ruling affairs. Finally she conquered Esfahan city and put the crown on his son's head.