نقش و جايگاه آموزش عالي در ديپلماسي فرهنگي ايالات ‌متحده آمريكا: با تأكيد بر عملكرد آن در قبال ايران

توجه به ظرفيت دانشگاه‌ها و ظرفيت‌هاي آموزش عالي در ديپلماسي فرهنگي امري حائز اهميت است. اين همان موضوعي است كه از آن به ديپلماسي آكادميك ياد مي‌كنند. مي‌توان گفت براي كشورهايي همچون ايران كه ظرفيت قابل توجهي در بخش دانشگاهي و علمي دارند، اين مسئله حائز اهميت بوده و لزوم توجه جدي به آن وجود دارد. توجه به تجارب جهاني در استفاده از ظرفيت آموزش عالي در راستاي ديپلماسي فرهنگي و سياست‌گذاري در اين خصوص مي‌تواند به سريع‌تر پيمودن مسير كمك نمايد. امروزه با بين‌المللي شدن آموزش عالي و نيز تسهيل ارتباطات جهاني ناشي از فرايند جهاني شدن، استفاده از ظرفيت‌هاي نظام آموزش عالي به‌مثابه ابزار تأثيرگذار در جهت كسب منافع ملي و افزايش قدرت نرم توسط كشورهاي جهان به‌ويژه كشورهاي توسعه يافته، روزبه‌روز بيشتر شده است. كشورهاي مختلف جهان به فراخور قدرت اقتصادي و فرهنگي خود، روي برنامه‌هاي مبادلات فرهنگي و آموزشي سرمايه‌گذاري زيادي كرده‌اند. شاخص‌ترين و موفق‌ترين كشورها در اين زمينه ايالات متحده آمريكا است. از طريق برنامه‌هاي ديپلماسي فرهنگي مانند تبادلات دانشجويي و بورسيه‌هاي تحصيلي، پروژه‌هاي بين‌المللي آموزشي براي ديداركنندگان خارجي، برنامه‌هاي سخنراني، بازديدهاي ترتيب داده شده براي خبرنگاران، توسعه زبان انگليسي و...، ايالات متحده در حال انتقال ارزش‌ها و اصول اخلاقي‌اش است. در اين زمينه، ايالات متحده آمريكا، دو مزيت اصلي دارد؛ يكي زبان انگليسي و ديگري كيفيت نظام آموزش عالي. تازه‌ترين آمار «سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد» از تعداد دانشجويان خارجي در دانشگاه‌هاي دنيا حاكي از آن است كه اين كشور، مقصد اصلي دانشجويان جهان به شمار مي‌رود. در اين راستا شناخت تجربيات و عملكرد كشورهاي پيشرو در زمينه به‌كارگيري نظام آموزش عالي در ديپلماسي فرهنگي خود براي كشوري با ظرفيت‌هاي جمهوري اسلامي ايران حائز اهميت خواهد بود. در اين مقاله در صدد پاسخ به اين پرسشيم كه ايالات متحده آمريكا چگونه از ظرفيت هاي آموزش عالي در ديپلماسي فرهنگي خود بويژه در قبال ايران استفاده مي نمايد؟ فرضيه ما بر اين است كه اين كشور با استفاده از ابزارهاي دانشگاهي و جذابيت هاي علمي خود، توانسته است بيشترين مبادلات آموزشي را در سطح جهان داشته باشد و از اين طريق ضمن انتقال ارزش هاي خود به دانشگاهيان، قدرت نرم خود را افزايش دهد.