سياست دموكراتيك و عوامل مؤثر بر آن (تحليل ثانويه داده‌هاي جهاني با رويكرد تطبيقي ميان كشوري)

بررسي عوامل مؤثر بر گذار دموكراتيك و تبيين موفقيت و ناكامي كشورها در دموكراتيزه‌ كردن سياست مسئلۀ اصلي نوشتار حاضر است. استدلال مقاله با استناد به رويكردهاي نظري اين است كه دموكراسي به مثابۀ ساختار توسعه‌ يافتۀ سياست تابعي از توسعه‌ يافتگيِ ساختارهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي است. اين مقاله به صورت بندي فرضيات شش­ گانۀ­ «اثر رشد اقتصادي»، «اثر نابرابري اقتصادي»، «اثر دولت رانتير»، «اثر مدرنيزاسيون»، «اثر سرمايۀ اجتماعي» و «اثر فرهنگ دموكراتيك» بر دموكراسي پرداخته و آنها را به آزمون تجربي گذاشته است. به لحاظ روش‌ شناختي، اين مطالعه به شيوۀ تطبيقي ميان‌ كشوري و با استفاده از تحليل ثانويۀ داده­ هاي جهاني براي 79 كشور جهان در فاصلۀ 2005 تا 2014 به اجرا درآمده است. داده­ هاي «شاخص دموكراسي» از پايگاه اطلاعات اكونوميست استخراج شده و در قالب مؤلفه­ هاي سه­ گانۀ «روند انتخابات و كثرت‌گرايي»، «عملكرد دولت» و «آزادي‌هاي مدني» مورد سنجش قرار گرفته است. نتايج تبييني بيانگر اين است كه در بين متغيرهاي اقتصادي اثر «درآمد سرانه» بر شاخص دموكراسي مثبت و البته غير مستقيم و اثر «درآمدهاي رانتي» منفي و ضد دموكراتيك است. سازه‌ هاي «مدرنيزاسيون»، «سرمايۀ اجتماعي» و «فرهنگ دموكراتيك» نيز به مثابۀ متغيرهاي اجتماعي و فرهنگي اثرات تعيين­ كننده­اي بر شاخص دموكراسي دارند، اگر چه تأثير «مدرنيزاسيون» غير مستقيم بوده و با واسطه در تسهيل و تقويت روندهاي دموكراتيك ايفاي نقش مي­كند.