اثر اجراي طرح صيانت در مقدار و نوع سوخت مصرفي روستاييان در جنگل‌هاي ارسباران

Effects of conservation programs in changing the pattern of fuel consumption of villagers in the Arasbaran forests

چوب و هيزم به‌عنوان يكي از مهم­ترين منابع تأمين انرژي براي بيشتر خانوارهاي روستايي در كشورهاي در­حال توسعه بوده و بالغ بر دو ميليارد نفر از خانوارهاي روستايي در كشورهاي در­حال توسعه براي آشپزي و گرما از هيزم و زغال استفاده مي­كنند. مي­توان از منابع غني فسيلي، نيازهاي مردم محلي را براي استفاده از سوخت تأمين كرده و منابع جنگلي را حفاظت كرد. از اين­رو، هدف اصلي اين پژوهش، بررسي مؤثر بودن اجراي طرح صيانت در حفاظت از جنگل‌هاي منطقه ارسباران و تغيير الگوي مصرف سوخت است. اين تحقيق در هفت روستاي منطقه ارسباران با استفاده از تكميل پرسشنامه و مشاهدات محلي انجام شد. نتايج نشان داد كه از 60 خانوار بررسي شده در اين تحقيق، تنها سه خانوار از سوخت هيزمي استفاده نمي ­كنند. ميانگين مصرف هيزم 60 خانوار، 2522 كيلوگرم در فصول بهار و تابستان و در فصول پاييز و زمستان، 6968 كيلوگرم بود. ميانگين ارزش هيزم مصرفي سالانه خانوار برابر با 620765 ريال بوده و سرانه مصرف سالانه هيزم برابر با 167477 ريال است. همچنين نتايج نشان داد كه هيزم در اقتصاد تمامي خانوارها به دليل بالا بودن هزينه­ هاي كارگري، تأثير منفي دارد. در سامان عرفي روستاهاي موردبررسي، با توجه به تيپ جنگل، روستاييان به برداشت گونه­ هاي بلوط و ممرز و استفاده از آن‌ها به‌عنوان چوب سوخت و هيزم اقدام مي­ كنند. با توجه به نتايج تحقيق مي­ توان بيان كرد كه اجراي طرح صيانت در تغيير الگوي سوخت مصرفي و حفاظت از جنگل‌ها اثر مثبت معني‌داري داشته است.

Wood and woodfuel are the dominant energy sources for cooking and heating for over two billion people, mainly rural households in the developing countries. In order to conserving forests, it is necessary to substitution of fossil fuel with wood fuel. Therefore, the main purpose of this research is studying the impacts of conservation program in changing the type of fuel used in Arasbaran forests. Data were collected using a semi-structured questionnaire administered to 60-samples households, followed by field observations in 7 villages. Results showed that just three households from sixty households did not use wood fuel. The average of wood fuel used per family in spring and summer was 2522 Kg. The average of wood fuel used per family in autumn and winter was 6968 Kg. Fuelwood consumption annual value was 620765 Rials per household in 2010. Fuelwood consumption annual value was 167477 Rials per capita in 2010. Fuelwood collection had negative effects on household economy because of high labor costs. Most of households used oak (Quercus macranthera) and birch (Carpinus betulus) as wood fuel. Based on our results, it is concluded that the conservation program had a positive significant impacts on changing the type of fuel in Arasbaran forests.