بررسي انتقادات هگل از تجربۀ ديني شلايرماخر

تجربۀ ديني به‌عنوان يك نظريۀ به‌نسبت منسجم‌، نخستين بار توسط شلايرماخر مطرح شد. او تجربۀ ديني را به «احساس وابستگي به امر مطلق» تعريف كرد. شلايرماخر گوهر دين را شهود و احساس مي‌داند كه بي‌نياز از وساطت مفاهيم عقلي است. از جمله آثار و نتايج تجربۀ ديني شلايرماخر را مي‌توان شخصي كردن عنصر اساسي دين‌، ترويج رويكرد سلبي دربارۀ شناخت ذات و صفات خدا‌، در نظر گرفتن احساس به‌عنوان منبع شناخت و امكان حصول شناخت بي‌واسطه دانست. بر اساس نظر هگل‌، محتواي دين و فلسفه يك چيز است و هر دو مراحلي از آگاهي روح هستند. به‌نظر وي تنها با انديشه مي‌توان به وجود خدا و ذات الهي پي برد. هگل با تكيه بر نظر خود مبني بر عدم امكان آگاهي بي‌واسطه‌، تجربۀ ديني و شهودگرايي شلايرماخر را نقد مي‌كند و الهيات مبتني بر احساس را ناتوان از توصيف و تبيين صحيح دين و خدا مي‌داند‌. شاه بيت انتقادهاي هگل بر تجربۀ ديني مورد نظر شلايرماخر عدم امكان شناخت بي‌واسطه و انتقاد به شخصي بودن عنصر ديني در تجربۀ ديني‌، ناتواني آن از شناخت ذات خدا‌، عدم توجه به يگانگي قواي ذهني و انتقاد از در نظر گرفتن احساس به‌عنوان منبع شناخت است.