تعريف دين در كلام و فلسفۀ دين و تعريف اقلي و اكثري

دين چيست؟ به اين پرسش از دو منظر درون ديني و برون ديني مي توان پاسخ داد. نگاه اول دين حق را مطابق معيار درون ديني تعريف مي كند و تعريف او جامع افراد نيست. اما تعريف دين در نگاه دوم بايد جامع و مانع باشد. از آنجا كه يافتن امر مشتركي در همه اديان مشكل بوده، برخي براي تعريف دين سراغ شباهت خانوادگي رفته اند يا تعريف هايي ارائه داده اند كه جامع و مانع نيست. سخن اين نوشتار آن است كه مي توان تعريف مفهومي، و نه ماهوي، از دين ارائه داد. از آنجا كه دين در مقابل الحاد قرار دارد، پس دين را مي توان در تعريفي برون ديني به «اعتقاد به عالم برتر» يا به تعبير قرآني، «عالم غيب» تعريف كرد. اما از آنجا كه اديان موجود نوعشان منحصر در فردشان است، پس براي مثال اسلام را مي توان در تعريفي كلامي به «برنامه خدا براي رستگاري انسان» تعريف كرد. رابطه اين دو تعريف، اقل و اكثري و رابطه حق ناقص و حق كامل است.