گزينش عمق و فاصله مناسب زهكش‌هاي زيرزميني و مقايسه چند معادله زهكشي در كشت برنج

Selection of Appropriate Depth and Spacing of Subsurface Drainage and Comparison of Some Drainage Equations in Rice Cultivation

زهكشي ميان فصل و پايان فصل در مرحله برداشت برنج دو عمليات مهم مديريت آبياري در شاليزار است كه به ترتيب سبب افزايش عملكرد محصول و شرايط مناسب تربراي برداشت برنج مي شوند. به دليل شرايط منحصر به فرد اراضي شاليزاري استان گيلان، تصميم گيري در مورد فاصله (L) و عمق (D) مناسب زهكش هاي زيرزميني و معادله مناسب براي تعيين فاصله زهكش ها در اراضي شاليزاري در مرحله زهكشي ميان فصل و پايان فصل نيازمند تحقيقات مي باشد. بنابراين، در اين پژوهش، كارايي فاصله و عمق هاي مختلف زهكش هاي زيرزميني در كنترل سطح ايستابي و همچنين دقت معادلات ماندگار و غيرماندگار در دو مرحله زهكشي ميان فصل و پايان فصل در اراضي شاليزاري گيلان مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت. تيمارهاي مورد مطالعه شامل شش سيستم زهكشي زيرزميني معمولي (L7.5D0.8، L10D0.8، L15D0.8، L7.5D1، L10D1، L15D1،زهكش سطحي و شاهد (بدون سيستم زهكشي زيرزميني و سطحي)) بودند. طول كليه زهكش هاي زيرزميني 40 متر و جنس لوله ها پي وي سي موج دار با قطر 125 ميلي متر بود. از پوسته برنج به عنوان پوشش اطراف لوله هاي زهكش استفاده شد. نتايج نشان داد كه زهكش زيرزميني با فاصله 15 متر و عمق 80 سانتي متر (به دليل ايجاد عمق سطح ايستابي مناسب و عملكرد بيشتر) در مرحله زهكشي ميان فصل و در زمان برداشت برنج زهكش هاي با فاصله 10 متر و عمق 80 سانتي متر (به دليل بيشترين مقاومت به نفوذ پنترومتر و كمترين رطوبت وزني خاك) به عنوان بهترين تيمار زهكشي در مرحله زهكشي پايان فصل قابل پيشنهاد هستند. معادله داگان، هوخهات و معادله تركيبي باور و ون شيلفگارد با معادله هوخهات به عنوان معادلات مناسب براي تعيين فاصله زهكش ها در مرحله زهكشي ميان فصل به دست آمد. همچنين، براي زهكشي در زمان برداشت برنج، معادله هوخهات، كركهام، داگان، گلوور- دام و معادله تركيبي باور و ون شيلفگارد با معادله هوخهات به عنوان فرمول مناسب براي تعيين فاصله زهكش هاي زيرزميني انتخاب شدند.

In rice cultivation, mid-season and end-season drainage at harvest time are two important operations of water management which, respectively, increase yield and provide better conditions for harvesting rice. Due to the unique conditions of paddy fields of Guilan province, making decisions about the spacing and depth of drains and proper equation to determine the drainage spacing in paddy field requires research on the mid-season and end-season drainage. Therefore, in this research, the efficiency of drains spacing (L) and depth (D) of subsurface drainage in controlling water table and also accuracy of the steady and non-steady equations were evaluated at mid-season and end-season drainage stages in Guilan’s rice fields. Drainage treatments included six conventional subsurface drainage systems with rice husk envelope including drainage system with drain depth of 0.8 m and drain spacing of 7.5 m (L7.5 D0.8), (L10 D0.8), (L15 D0.8), (L7.5 D1), (L10 D1), and (L15 D1). All drain lines were 40 m long and made of PVC corrugated pipes with a diameter of 125 mm. Results showed that subsurface drainage with spacing of 15 m and depth of 80 cm (due to the proper water table depth and higher yield) and subsurface drainage with distance of 10 m and depth of 80 cm (due to the highest resistance to pentrometer penetration and the lowest soil moisture content) are recommended as the best drainage treatment for mid-season and end-season drainage, respectively. Dagan, Hooghoudt and Bouwer & Van Schilfgaarde equations combined with Hooghoudt equation were suitable equations for determining drainage spacing at mid-season drainage stage. Hooghoudt, Kirkham, Dagan, Bouwer & Van Schilfgaarde equations combined with Hooghoudt equation and Glover-Dumm equation were selected as suitable formulas for determining the spacing of subsurface drains for end-season drainage.