تأثير الگوي مديريت مشاركتي در بهره‌برداري بهينه آب در شهرستان آق‌قلا

Impact of Participatory Management on Optimal Water Use in Aqqala County

يكي از عناصر اصلي مديريت پايدار آب جلب مشاركت بهره برداران در مديريت و نگه داري شبكه هاي آبي مي باشد. از طرفي، بهره گيري از مشاركت مردم در تمامي مراحل برنامه ريزي، طراحي، ساخت و بهره برداري پروژه ها(در قالب تشكل ها و سازمان هاي مردمي) مي تواند در مديريت بهينه آب تاثيرگذار باشد. هدف اين تحقيق بررسي تاثير الگوي مديريت مشاركتي در مديريت بهينه آب است كه به صورت موردي در تعاوني توليد پيوند شهرستان آق قلا، استان گلستان انجام شده است. روش تحقيق از نوع پيمايشي و از پرسشنامه براي جمع آوري داده هاي مورد نياز استفاده شد. جامعه آماري شامل 400 نفر از كشاورزان عضو تعاوني در هفت روستاي تحت پوشش طرح مديريت مشاركتي آب در شهرستان آق قلا بود. تعداد نمونه از طريق فرمول كوكران 196 نفر تعيين شد و بهره برداران به روش تصادفي ساده انتخاب شدند. روايي پرسشنامه هاي تحقيق بر مبناي ديدگاه متخصصان و پايايي با محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ براي مقياس مديريت بهينه (8/0)، رضايت از پروژه (77/0)، مديريت مشاركتي پروژه (83/0) و آگاهي از وضعيت موجود (73/0) تاييد شد. مقايسه وضعيت مديريت بهينه آب قبل و پس از اجراي پروژه با استفاده از آزمون ويلكاكسون نشان داد كه ميانگين رتبه اي وضعيت مديريت بهينه آب پس از اجراي پروژه تفاوت معني داري با وضعيت قبل از پروژه داشت. نتايج تحليل مسير نشان داد كه بيش ترين تاثير بر متغير وابسته نهايي مديريت بهينه آب مربوط به متغير مستقل آگاهي از وضعيت موجود سامانه آبياري است. متغيرهاي سطح مشاركت و رضايت از اجراي پروژه، سابقه عضويت در تعاوني، جاده دسترسي به مزارع، نوع روش آبياري و تحصيلات به ترتيب در رتبه هاي بعدي قرار داشتند. در حالي كه برخورداري از شغل جانبي تاثير كاهشي بر مديريت بهينه آب داشته باشد.

One of the main components of sustainable water management is attraction of farmers’ participation in management and maintenance of water networks. Moreover, attraction of farmers’ participation in the process of planning, designing, building, and exploitation of the projects (based on popular organizations and groups) can impact optimal water management. The purpose of this case study was to investigate the effect of participatory management on optimal water use in Payvand Production Cooperative of Aqqala County, Golestan province, Iran. Survey method and questionnaire was used to collect the required data. Target population included 400 farmers of cooperative members in 7 villages with participatory irrigation management project in Aqqala County. Using Cochran formula, 196 farmers were selected with random sampling method. Validity of research questionnaires was confirmed based on view of experts and its reliability was verified by calculation of Cronbache's alpha coefficients for scale of optimal management, (0.8) satisfaction of project, (0.77) participatory project management, (0.83) and awareness of the current situation (0.73). The comparison of the optimal water management, before and after the implementation of the project by using of Wilcoxon test showed that there was significant difference in means ranking. The result of path analysis showed that the highest impact on final dependent variables of optimal water management was related to “awareness of the present situation of irrigation system”. The variables of level of participation and satisfaction with implementation of the project, background of membership in the cooperative, access to farm road, type of irrigation method, and education were in the next ranks, respectively. In contrast, having a second job had negative effect on optimal water management.