كليدواژه :
برنامه ريزي رياضي اثباتي , حداكثر آنتروپي , بازده اقتصادي , الگوي كشت
چكيده فارسي :
برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني در بخش كشاورزي اگرچه سبب افزايش سطح زير كشت و توليدات كشاورزي شده اما از طرفي سبب افت سطح ايستابي و تخليه آبخوان ها شده است؛ به گونه اي كه اكثر دشت هاي ايران در حال حاضر ازنظر استخراج آب زيرزميني جزو دشت هاي ممنوعه مي باشند. لذا اعمال سياست هاي مديريت صحيح منابع آب زيرزميني ضروري است. به همين منظور، در مطالعه حاضر با استفاده از الگوي برنامه ريزي رياضي اثباتي (PMP) و رهيافت حداكثر آنتروپي (ME) به ارزيابي اقتصادي سياست هاي مختلف بخش كشاورزي در راستاي مديريت منابع آب زيرزميني در دشت كبودرآهنگ پرداخته شد. داده ها و اطلاعات موردنياز با مراجعه به سازمان هاي ذي ربط و با استفاده از تكميل 141 پرسشنامه به روش نمونه گيري خوشه اي چندمرحله اي توسط كشاورزان دشت كبودرآهنگ در سال زراعي 95-1394 تكميل و جمع آوري گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه اعمال سناريوهاي افزايش قيمت، سهميه بندي آب زيرزميني و سناريوهاي سهميه بندي توام با افزايش قيمت (تلفيقي) در سطوح 10%، 20%و 30% موجب كاهش سطح زير كشت، كاهش سود ناخالص كشاورزان و كاهش آب مصرفي مي شود. همچنين نتايج نشان داد كه سناريوي افزايش قيمت آب زيرزميني چندان تاثيرگذار نيست و تنها هزينه كشاورزان را افزايش مي دهد، اما سياست سهميه بندي و تلفيقي به عنوان يك سياست موثر توصيه مي شود. سناريوهاي سهميه بندي نسبت به دو سناريوي ديگر داراي بازده اقتصادي بيشتري به ازاي هر مترمكعب آب مصرفي بود و به عنوان سناريوي برتر در اين تحقيق معرفي گرديد. در پايان پيشنهاد مي شود كه الگوي كشت به سمت محصولاتي مانند گندم و سيب زميني سوق داده شود كه نسبت به آب مصرفي، سود ناخالص بيشتري را حاصل كرده و به عبارتي ديگر بازده اقتصادي بيشتري دارند.
چكيده لاتين :
Excessive withdrawal of groundwater resources in the agricultural sector has led to an increase in cultivated land area and agricultural production, however, it has led to dropping of groundwater levels and drainage of aquifers. Consequently, most of Iran's plains are now considered as forbidden plains for underground water extraction. Therefore, proper policies for management of groundwater resources are essential. For this purpose, the present study aimed to evaluate the effects of economic policies of the agricultural sector on management of ground water resources in Kabodarahang Plain, by using a Positive Mathematical Programming (PMP) and Maximum Entropy (ME). The data and information was collected by referring to the relevant organizations and completing 141 questionnaires with multi-stage cluster sampling by farmers in 2016. The results showed that application of various senarios such as price increases, groundwater allocation , and combination of quotation scenarios simultaneously with increasing prices (combined) at levels of 10%, 20%, and 30% cause reduction in cropped area, decreased net profit of farmers, and reduced water consumption. Also, the results showed that the groundwater price increases scenario was not much effective and only increased the farmers' expenses, but the allocation/quotation polices and the combined policy are recommended as effective policies. Another result revealed that the quotation scenario, compared to the other scenarios, has higher economic returns per cubic meter of water consumption, thus it has been introduced as the best scenario in this research. Finally, it is suggested that the cropping pattern be directed towards products such as wheat and potato that have more gross profit for the water consumed and thus have more economic returns.
