اثر همزيستي ميكوريزايي در شرايط متغير بارش انتهاي فصل بر عملكرد و كيفيت چاودار (.Secale cereal L) ديم

Effect of Mycorrhizal Symbiosis on the Yield and Quality of Rainfed Rye (Secale cereal L.) under Varying End Season Rainfall

آبياري تكميلي همزمان با همزيستي ميكوريزايي در چاودار (.Secale cereal L) يكي از روش هاي پيامدداردرافزايش كيفيت وكميت عملكرد مي باشد. براي بررسي همزيستي ميكوريزايي چاودار ديم، آزمايشي دوساله به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال هاي 1393 و 1394 در مركز تحقيقات كشاورزي آذربايجان غربي اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل زمان پايان بارندگي در20 ارديبهشت، 3 خرداد و 17 خرداد، همزيستي قارچ (شاهد و قارچ گونه Glomus intraradices) و آبياري ديم و يك نوبت آبياري تكميلي بودند. همزيستي ميكوريزايي تحت شرايط آبياري تكميلي باعث افزايش معني دار عناصر فسفر، كلسيم و خاكستر در اندام هوايي چاودار، و پتاسيم و پروتئين دانه در برابر كشت ديم شد. همزيستي ميكوريزايي كيفيت اندام هوايي و دانه را بهبود بخشيد. البته بهبود عملكرد تحت شرايط آبياري تكميلي نسبت كشت ديم بيشتر بود. بيشترين درصد پروتئين دانه (43/18 درصد) مربوط به گياهان ميكوريزايي بود كه آخرين بارندگي را در 20 ارديبهشت دريافت كرده بودند، بيشترين اندازه عملكرد دانه مربوط به سال دوم در شرايط آبياري تكميلي حدود 96/1412 كيلوگرم در هكتار بود كه بارندگي تا 17خرداد ادامه داشت. كيفيت اندام هوايي و دانه چاودار در كشت ديم با يك نوبت آبياري تكميلي بهبود مي يابد و رابطه ميكوريزايي صرف نظر از زمان پايان بارندگي در اندازه بهبود كيفيت و عملكرد دانه پيامددار بود. آبياري تكميلي و ادامه بارندگي تا 17 خرداد در گياهان ميكوريزايي، عملكرد دانه را 23 درصد در برابر عملكرد گياهان ناميكوريزي ديم در پايان زود هنگام بارندگي بهاره افزايش داد.

Supplementary irrigation along with mycorrhizal symbiosis is one of the effective methods to increase quality and quantity of performance. To evaluate mycorrhizal symbiosis of rainfed Rye (Secale cereal L.) plants, a 2-year factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications at West Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research Center during 2014 and 2015. Treatments were rain interrupted (30 May, 13 June and 27 June), mycorrhizal symbiosis (non-inoculated plants and inoculation with Glomus intraradices) and irrigation (rainfed and one time supplementary irrigation).Mycorrhizal symbiosis under supplementary irrigation significantly increased the forage phosphorus, calcium and ash, and grain potassium and protein more than rainfed condition. The mycorrhizal symbiosis enhanced the forage and grain quality. However, the yield enhancement under supplemental irrigation was better than rainfed condition. The highest grain protein concentration (18/43 %) belonged to mycorrhizal plants exposed to rainfall continuing 20 May. The highest grain yield in the second year under supplementary irrigation of about 1412.96 kg/ha, which have precipitation until 17 June. In general, rainfed rye forage and grain quality were improved with one time supplemental irrigation, and mycorrhizal relationship affedcted the grain quality and yield regardless rainfall interruption. In mycorrhizal rye plants, rainfall continuing until 17 June with supplemental irrigation was increased the grain yield (23 %) more than that rainfed condition in early rain interrupted.