تاثير روش خاك‌ورزي و حفظ بقايا بر عملكرد و برخي خصوصيات زراعي ذرت علوفه‌اي در شرايط تنش آبي

Influence of Tillage Method and Residue Retention on Yield and some Agronomic Characteristics of Forage Maize in Water Stress Conditions

آزمايش با هدف بررسي تاثير روش خاك ورزي و حفظ بقايا، بر عملكرد، اجزاي عملكرد، كارايي مصرف آب ذرت علوفه اي و برخي خصوصيات شيميايي خاك، در ايستگاه تحقيقات كشاورزي جلگه رخ شهرستان تربت حيدريه استان خراسان رضوي، در قطعه زميني كه از پاييز سال 1391 تحت مديريت نظام كشاورزي حفاظتي بود، با استفاده از كرت هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1394اجرا گرديد. مديريت مزرعه در دوره سه ساله قبل از انجام اين آزمايش، به گونه اي بود كه تيمارهاي خاك ورزي و مديريت بقايا مشابه همين آزمايش، و با كرت هاي ثابت، بصورت تناوب گندم- شبدر- چغندرقند – جو اعمال گرديد. تيمارها شامل شيوه هاي مختلف خاك ورزي (بدون خاك ورزي ، كم خاك ورزي و خاك ورزي متداول)، مديريت بقايا (صفر،30 و60 درصد حفظ بقايا) و تنش آبي (آبياري با 50، 75 و100 درصد نياز آبي) بودند. نتايج نشان داد كه اثر روش خاك ورزي بر عملكرد علوفه معني دار بود و در تيمار كم خاك ورزي بيش از 6 درصد نسبت به خاك ورزي رايج، افزايش عملكرد مشاهده شد. تيمار حفظ بقايا بر هيچ يك از ويژگي هاي مورد بررسي تاثير معني داري نداشت ولي تيمار تنش آبي تاثير معني داري بر ميزان عملكرد علوفه، شاخص كيفي علوفه، قطر ساقه، كارآيي مصرف آب و طول دوره تاسل دهي داشت. روش كم خاك ورزي همراه با حفظ 60 درصد بقايا، با دارا بودن عملكرد 41180 كيلوگرم در هكتارو كارآيي مصرف آب 2/7 كيلوگرم در متر مكعب، از راهكارهاي مناسب در مقايسه با ساير روش ها بود.

Minimal soil movement and retention of rational amounts of crop residue in crop rotation are the principles of conservation agriculture system. In order to study the effects of tillage method and residue retention on yield, yield components and water use efficiency of forage maize and some soil chemical characteristics in water stress conditions, this experiment conducted in Jolg-e-Rokh research station (Torbat-e-Heydarye, Razavi Khorasan Province) in 2015. Used farm, has been managed under the conservation agriculture system from 2012 (with similar treatments of this experiment and fixed plots in wheat-clover-beet-barley crop rotation). The experiment was conducted as split split plot in randomized complete block design with three replications. Treatments were Tillage method (no tillage, minimum tillage and conventional tillage), residue retention rate (0, 30 and 60 percent) and water stress (50, 75 and 100 percent of irrigation water). Results showed that various tillage methods were significantly effective on yield, and minimum tillage in compare with conventional tillage, increased forage yield over %6. Residue retention treatment did not have significant effects on yield and another studied characteristic but water stress treatment had significant effects on forage yield, forage quality index, stem diameter, water use efficiency and tasseling period. Applying minimum tillage with %60 residue retention with 41180 kg.ha-1 forage yield and 7.2 kg.m-3water use efficiency, was a good solution in comparison with other methods.