شناسايي عوامل مؤثر بر حفظ كاربري اراضي كشاورزي در راستاي كشاورزي پايدار مطالعه موردي: شهرستان بستان‌آباد

Identifying Factors Affecting the Preserve of Agricultural Land Use to Achieve Sustainable Agriculture

تغيير كاربري اراضي كشاورزي همواره از چالش ها و مشكلات اصلي فراروي بخش كشاورزي بوده و حفظ كاربري اين اراضي از جمله فاكتورهاي اساسي تامين كننده پايداري بخش كشاورزي است. شهرستان بستان آباد از لحاظ تعداد تغيير كاربري اراضي كشاورزي در مقام دوم استان آذربايجان شرقي قرار گرفته و اين امر كشاورزي پايدار اين شهرستان را با تهديد اساسي روبرو نموده است. در اين راستا، هدف از مطالعه حاضر شناسايي عوامل موثر بر حفظ كاربري اراضي كشاورزي در راستاي پايداري بخش كشاورزي شهرستان بستان آباد مي باشد. بدين منظور از الگوي لاجيت چندگانه اسمي بهره گرفته شد و داده هاي مورد نياز از طريق نمونه گيري تصادفي طبقه بندي شده متناسب از بهره برداران شهرستان در سال 1395 جمع آوري گرديد. نتايج تحقيق بيانگر آن است كه عوامل اقتصادي نظير درآمد پيش بيني شده از تغيير كاربري جديد، افزايش ارزش زمين، افزايش فرصت تحرك اجتماعي تغييركاربري دهندگان، نزديكي به راه ها و بزرگراه ها به همراه عواملي چون افزايش درآمد حاصل از فعاليت هاي غيركشاورزي، تعداد افراد خانوار، كل مساحت اراضي مورد بهره برداري، فعاليتهاي غيرزراعي درون بخشي (يعني تنوع درآمدي كشاورزي) و نحوه تصاحب زمين اثرات مثبتي بر تغيير كاربري زمين هاي كشاورزي دارند. يافته هاي مطالعه مويد آن است كه تعداد افراد شاغل در خانوارها اثر معني داري بر حفظ كاربري اراضي دارد بطوريكه با افزايش تعداد افراد شاغل، احتمال تغيير كاربري كاهش مي يابد. لذا انتظار مي رود با اعمال سياست هاي اشتغالزايي و حمايت هاي لازم از آن بتوان زمينه هاي حفظ كاربري اراضي را افزايش داد. همچنين پايين بودن متوسط درآمد سالانه حاصل از فعاليت هاي كشاورزي اثر مثبت و معني داري بر تغيير كاربري اراضي كشاورزي دارد به طوريكه موجب تغيير اين اراضي به كارگاه هاي صنعتي مي شوند. لذا توصيه مي شود دولت جهت حفظ كاربري اراضي كشاورزي با اعمال سياستهاي بازاريابي مناسب، اصلاح و اعمال قوانين و مقررات حقوقي حفظ اراضي و بهبود سياستهاي حمايتي از درآمدي كشاورزان، امكان ارتقاي انگيزه بهره برداران براي تداوم حفظ كاربري زمين هاي كشاورزي و به تبع آن افزايش پايداري كشاورزي منطقه را فراهم نمايد.

One of the major problems and challenges in the agriculture field is the land use change that has been threatened sustainability of agriculture sector. Bostanabad County, in terms of agricultural land use changes is taken in second place East Azarbaijan province that caused the agricultural sustainability faced with major challenges. This study aimed to identify the affecting factors on user changing of agricultural land in this county. The Multi-Nominal Logit model was applied and the required data has collected through a questionnaire which completed by the farmers using proportional stratified random sampling in 2016. The results indicated that economic factors such as expected income of new change, increasing land value, raising user’s social activity opportunity, near to road and highways, non-agriculture incomes, household size, the total land area under cultivation, agricultural intra-activates (income diversity), and type of land ownership has a significant effect on land use changes. Also, by increasing the employment rate, the possibility of land use preservation will rise. Therefore it is expected that the land use changes will reduce by taking proper employment policies and supports. The annual income of agricultural activity has negative and significant effect on the change of land use to industrial studios. It is recommended that the government can be improve the farmers motivation to preserve of agricultural land use via making and applying proper marketing policies, modifying laws and regulations of land use preservation, and improving income support policies.