كليدواژه :
اسيد آلي , آناليز رشد , عملكرد ماده خشك , نياز آبي , هدايت الكتريكي خاك
چكيده فارسي :
به منظور تعيين مولفه هاي اصلي در كارآيي مصرف آب كنجد (Sesamum indicum L.)، ذرت (Zea mays L.) و لوبيا (Phaseolous vulgaris L.)، و بررسي اثر مقادير مختلف آبياري و محلول پاشي اسيد ساليسيليك بر برخي ويژگي هاي رشدي اين سه گونه گياهي، آزمايشي در سال زراعي 94-1393 در دانشگاه فردوسي مشهد به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح پايه ي بلوك هاي كامل تصادفي به تفكيك براي سه گياه كنجد، ذرت و لوبيا با سه تكرار انجام شد. سطوح آبياري (50 و 100 درصد نياز آبي گياهان مورد مطالعه) در كرت هاي اصلي و كاربرد (يك ميلي مولار) و عدم كاربرد اسيد ساليسيليك در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد كه در كنجد و ذرت، بيشترين عملكرد دانه در محلول پاشي اسيد ساليسيليك بدست آمد. متغيرها در كنجد به سه عامل، و در ذرت و لوبيا به دو عامل تجزيه شدند. در كنجد، ذرت و لوبيا عامل اول به ترتيب 44، 62 و 62 درصد از واريانس متغيرها را تبيين كرد. در كنجد متغيرهاي عملكرد ماده ي خشك، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، فسفر خاك روي عامل اول و متغيرهاي عملكرد دانه، وزن دانه در بوته، سرعت رشد محصول و كارآيي مصرف آب روي عامل دوم و هدايت الكتريكي خاك، نيتروژن خاك و اسيديته خاك بيشترين بار را روي عامل سوم داشتند. در ذرت، متغيرهاي عملكرد دانه، عملكرد ماده ي خشك، وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و كارآيي مصرف آب روي عامل اول و متغيرهاي نيتروژن خاك، هدايت الكتريكي، اسيديته و فسفر خاك روي عامل دوم بيشترين بار را داشتند. در لوبيا، متغيرهاي عملكرد دانه، عملكرد ماده ي خشك، وزن دانه در بوته، سرعت رشد محصول، نيتروژن، فسفر و هدايت الكتريكي خاك و كارآيي مصرف آب روي عامل اول و متغيرهاي شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته و اسيديته خاك روي عامل دوم قرار گرفتند. به طور كلي، قرار گرفتن كارآيي مصرف آب در كنار متغيرهاي شكل دهنده ي عملكرد در يك عامل براي هر سه گياه، حاكي از آن است كه هر گونه تغيير در متغيرهاي نامبرده، تغيير مستقيم در كارآيي مصرف آب را به دنبال خواهد داشت.
چكيده لاتين :
In order to evaluate different irrigation amounts and salicylic acid spraying and determination of principal components in water use efficiency of sesame (Sesamum indicum L.), maize (Zea mays L.) and common bean (Phaseolus vulgaris L.), a split plots experiment based on RCBD design with three replications was conducted in 2014-2015 growing seasons, in Ferdowsi University of Mashhad, Iran. Irrigation levels (50 and 100% of water requirement) and application and non-application of salicylic acid assigned to main and sub plots, respectively. The result showed that in sesame and maize, the highest seed yield obtained in conditions of salicylic acid application. Variables analyzed to 3 factors in sesame and 2 factors in maize and bean. In sesame, first factor included variables of dry matter yield, plant height, leaf erea index and soil phosphorous, variables of seed yield, seed weight per plant, crop growth rate and water use efficiency were in second factor and variables of EC, soil nitrogen and pH had the highest load in third factor. In maize, variables of seed yield, dry matter yield, seed weight per plant, plant height, crop growth rate, leaf erea index and water use efficiency were on first factor and variables of soil nitrogen, EC, pH and soil phosphorous had the highest load in second factor. In bean, variables of seed yield, dry matter yield, seed weight per plant, crop growth rate, soil nitrogen and phosphorous, EC and water use efficiency were in first factor and second factor included variables of leaf erea index, plant height and soil pH. In general, in all three plants, water use efficiency and effective variables in seed yield were in same factor, therefore it seems that any change in these variables will result in a direct change in water use efficiency.
