منطق ربط نزد شمس الدين سمرقندي

Shams al-Din Samarqandi on Relevance Logic

شمس‌الدين سمرقندي از منطق‌دانان قرن هفتم، در بحث قياس شرطي ديدگاهي نو در برابر ابن‌سينا پيش ‌نهاده است. از نظر ابن‌سينا، قياس شرطي دقيقاً مانند قياس حملي است و در‌نتيجه، 19 ضرب منتج دارد؛ اما سمرقندي اين همانندي را نمي‌پذيرد و فقط 7 ضرب از قياس شرطي را معتبر مي‌داند. او در بيان شرايط انتاج فقط شرايط كيفيت را بيان مي‌كند و به شرايط كميت نمي‌پردازد و هنگام ارائة مثال نقض براي ضرب‌هاي عقيم، تفاوت كمي ضرب‌ها را ناديده مي‌گيرد. اگر مانند سمرقندي صرفاً كيفيت گزاره‌ها را در ‌نظر بگيريم ميان قياس‌هاي سمرقندي و منطق ربط (كه شاخه‌اي از منطق جديد است) مطابقت شگفت‌انگيزي مي‌يابيم به اين معني كه هر ضرب منتج نزد سمرقندي در منطق ربط معتبر است و برعكس؛ و اين نشان‌دهندة نزديكي انديشه‌هاي او به منطق ربط است. اين در حالي است كه اگر كميت گزاره‌ها را نيز در ‌نظر آوريم با دشواري‌هايي در تحليل قياس‌هاي سمرقندي روبه‌رو مي‌شويم كه ريشه در تفسير او از سورهاي شرطي دارد.

Shams al-Din Samarqandi, a seventh Iranian logician, has proposed a new theory on conditional syllogism against Avicenna. Avicenna believed that conditional syllogism had only 19 valid moods; but Samarqandi, denying this similarity, validated only 7 moods. Samarqandi considered in his analysis only the quality conditions of the syllogism and did not pay attention to quantity conditions and in providing counterexamples for the invalid moods, he ignored their quantificational differences. If we consider just quality, as Samarqandi did, we’ll find a surprising similarity between his valid moods and the contemporary relevance logic, so that all Samarqandi’s valid moods are valid in relevance logic and vice versa. But if we look at the quantity of the propositions involved, we’ll encounter some difficulties, which are rooted in his interpretation of conditional quantifiers.