شبرنگ، رقم جديد گندم دوروم مناسب براي كشت در اقليم گرم و خشك جنوب ايران

Shabrang, New durum Wheat Cultivar for Warm and Dry Agro-Climate Zone of Iran

گندم دوروم رقم شبرنگ ) لاين DW-81-18(با ميانگين عملكرد 6640 كيلوگرم در هكتار، به عنوان رقم مناسب براي كشت در اراضي واقع در مناطق گرم كشور از جمله استان‌هاي خوزستان، سيستان و بلوچستان، ايلام، بوشهر، هرمزگان، مناطق گرم استان‌هاي كرمان، فارس، لرستان، كرمانشاه توصيه مي‌شود. اين لاين در سال زراعي 79-1378در سه ايستگاه تحقيقاتي گرم كشور مورد ارزيابي قرار گرفت و با ميانگين عملكرد 4572 كيلوگرم در هكتار به عنوان يكي از لاين‌هاي برتر انتخاب گرديد. در سال زراعي 80-1379 نيز با عملكرد 4678 كيلوگرم در هكتار به همراه تعداد 36 لاين ديگر انتخاب و به آزمايش مقايسه عملكرد پيشرفته سراسري اقليم گرم وارد گرديد. در سال زراعي 81-1380، اين لاين با ميانگين عملكرد 6885كيلوگرم در هكتار به آزمايش سازگاري و مقايسه عملكرد لاين‌هاي اميد‌بخش گندم دوروم در اقليم گرم و خشك جنوب (ERDYT-W)راه يافت. در آزمايشات سازگاري كه براي دو سال زراعي 82-1381 و 83-1382 و در پنج ايستگاه تحقيقاتي مناطق گرم و خشك جنوب كشور اجرا گرديد، با ميانگين عملكرد 6394 كيلوگرم در هكتار حدود چهار درصد برتر از شاهد كرخه (با عملكرد 6139كيلوگرم در هكتار) بود. لاين جديد علاوه بر عملكرد بهتر داراي پايداري عملكرد دانه مطلوبي نيز بود. اين لاين از نظر كيفيت سمولينا و درصد پروتئين نيز در گروه خوب قرار داشت. بررسي‌هاي تحقيقي‌- ترويجي و تحقيقي- تطبيقي در مزارع زارعين مناطق مختلف استان‌هاي لرستان، سيستان و بلوچستان و كرمانشاه نيز برتري تقريباً 20 درصدي اين لاين (با ميانگين عملكرد 6541 كيلوگرم در هكتار) را در مناطق گرم و خشك جنوب نسبت به شاهد كرخه (با ميانگين عملكرد 5486 كيلوگرم در هكتار) نشان داد. در كل با توجه به نتايج مطالعات انجام شده كه نشان دهنده پتانسيل عملكرد بالا، سازگاري و پايداري عملكرد بالا، تحمل نسبتاً خوب آن به گرماي آخر فصل، كيفيت بالاي سمولينا و مقاومت به بيماري‌هاي زنگ زرد و زنگ قهوه‌اي مي‌باشد، نامگذاري آن براي كشت در مناطق گرم كشور پيشنهاد و نهايتاً با نام رقم جديد شبرنگ معرفي گرديد.

Shabrang (DW-81-18), a durum wheat cultivar with 6640kg ha-1 introduced as a suitable cultivar for warm agro-climate zone of Iran including Khuzestan, Sistan-o-Baluchestan, Ilam, Bushehr, Hormozgan and the warm region of Kerman, Lorestan, Kermanshah and Fars provinces. DW-81-18 with some other lines was assessed in regional yield trials in four crop seasons from 2000 to 2004. In elite regional yield trial in 2002-03 and 2003-04 this line with 6694 kg ha-1 was selected among 18 promising lines as a superior line based on grain yield and yield stability. Shabrang in addition to high yield and yield stability contains high quality of semolina and high protein percent. The results of on-farm condition assessing in provinces of Sistan o-Baluchestan, Kermanshah and Lorestan showed that this cultivar with grain yield of 6541kg ha-1 is superior to Karkheh as a local check with grain yield of 5486 kg ha-1. At all, because of high grain yield, yield stability, Tolerant to late season warm, quality of semolina and resistance to Yellow and leaf rusts, line DW-81-18 introduced as a new durum wheat cultivar with name “Shabrang”.