حب و عشق الهي و نقش آن در انگيزش اخلاقي از ديدگاه ابوحامد غزالي

علت گرايش انسان به افعال اخلاقي يكي از مهمترين مباحثي است كه در فرا اخلاق مورد بحث واقع مي-شود. اين مسئله تحت عنوان «نظريه انگيزش اخلاقي» در آثار فيلسوفان و علماي اخلاق مورد بحث قرار مي گيرد. ديدگاه فيلسوفان اخلاق در اين خصوص متفاوت است. سقراط شناخت را عامل اصلي انگيزش اخلاقي معرفي مي كند و ارسطو علاوه بر شناخت، عوامل ديگري چون احساس، تخيل، ميل، شوق، عقل، غايت، شخصيت، اراده را در انگيزش اخلاقي موثر مي داند. در بين علماي اخلاق مسلمان، ابوحامد غزالي به بحث از علل و عوامل انگيزش اخلاقي اهتمام ويژه داشته است. وي عوامل مختلفي، چون اراده الهي، شناخت، حب ذات، هنر، سماع و وجد را در انگيزش اخلاقي موثر مي داند. نقشي كه او براي حب و عشق به حق تعالي در انگيزش انسان به سوي اعمال اخلاقي قائل است از ساير عوامل پر رنگ تر است و حتي مي توان گفت كه بعد از اراده و امر خدا هيچ عاملي به اندازه حب و عشق به او در تحريك انسان و انگيزش اخلاقي او موثر نيست.