گستره قاعده اعتدال در نظام فكري ارسطو

در اين مقاله تلاش شده تا محدوده قاعده اعتدال در نظام فكري ارسطو بيان گردد. يكي از مسائلي كه ذهن انديشمندان را درگير كرده، اين است كه آيا تمام افعال و احساسات انساني مشمول اين قاعده مي شوند يا خير؟ تعدادي از فيلسوفان اين مسئله را به صورت اشكالي بر ارسطو مطرح كرده اند؛ ايشان عقيده دارند كه برخي افعال به صورت مطلق رذيلت يا فضيلت محسوب مي شوند و اين گونه نيست كه چنانچه ارسطو ادعا مي كند نقطه اعتدال اخلاقي براي آن ها در نظر گرفته شود. نويسنده ضمن جستجوي عبارات ارسطو در پاسخ به اين سوال، با عبارتي برخورد كرده كه ارسطو موردهاي نقضي براي قانون اعتدال ذكر مي كند و عده اي از امور را رذيلت مطلقه مي پندارد. در ادامه تلاش شده تا اسلوب هاي كلي در نظام فكري ارسطو يافت شود كه بر طبق آن ها بتوان مسئله را سازماندهي شده پاسخ داد. در نهايت راه حلي پيشنهاد مي شود كه ارسطو در ميان كلمات خود به آن اشاره اي داشته است. طبق اين راه حل مسئله در تمام مصاديق مشكوك به خروج از قاعده اعتدال – حتي مواردي كه خود ارسطو آن ها را رذيلت مطلقه مي خواند - حل مي گردد و همه آن ها تحت قانون حد وسط باقي مي مانند جز چند مورد كه ظاهراً تنها در سايه اديان الهي معنا و مفهوم پيدا مي كنند.