تحليل اعتبارات اخلاقي در بستر انديشه عرفاني

مطابق تفسيري مشهور از نظريه اعتباريات علامه طباطبايي، اخلاق دست كم در مقام اثبات- امري برساخته يا به تعبيري ديگر، طرحي از قواي فعاله آدمي براي دست يابي به اهداف حياتي تلقي مي شود. اكنون پرسش اين جاست كه اگر با دستگاه انديشه عرفاني به اين موضوع بنگريم، اعتبارات اخلاقي چه نقشي را در منظومه فكري علامه بر عهده خواهند داشت؟ نگارنده اين پرسش را به متن آثار ايشان عرضه كرده و با بهره گرفتن از اصطلاح شناسي رايج در اخلاق و عرفان، به پاسخ هاي زير دست يافته است: الف) علامه در نگرش عرفاني- اخلاقي خود، در گام نخست واقع گراي طبيعت گرا و در ادامه گام نهايي واقع گراي فراطبيعت گراست. ب) در نگرش او احكام اخلاقي به مدد عقل ذي مراتب انسان قابل تصديق هستند. ج) اين انديشه به فضيلت گرايي اخلاقي- عرفاني منتهي مي شود. د) مطابق اين نگاه، مرز عمل اخلاقي و غيراخلاقي، توهم استغناي فاعل از حضرت حق است.