نفس ستيزي مولوي در مثنوي

انسان به عنوان شريف ترين مخلوق عالم، و جانشين ذات باريتعالي، در قيد و بند جهان مادي گرفتار شده است. او براساس فطرت حق جويي و خصلت كمال طلبي، در صدد اتصاف به صفات ذات اقدس الهي است، تا بتواند با حركت در مسير تزكيه و تهذيب نفس، به مقام قرب ربوبي و اتصال به محبوب حقيقي دست يابد. تحقق اين هدف متعالي، نيازمند پرهيز از اشتغال به جهان مادي و دوري از پيروي خواهش هاي نفساني است. يكي از مكاتبي كه انسان را در راستاي چنين هدفي هدايت مي كند، تا از مرحله انقطاع از عالم تعينات تا مرتبه فناء في الله نايل گردد، مكتب عرفان و تصوف است، و مولانا از جمله عارفاني است كه در سراسر مثنوي به شرح و بسط آداب و شيوه سلوك الي الله پرداخته است. او مهمترين عامل و مانع دستيابي به كمال مطلق و حقيقت هستي را، نفس اماره مي پندارد و مجاهده با نفس را ـ كه در اين مقاله به بررسي كيفيت آن پرداخته شده ـ مايه تعالي روح و حيات جان آدمي محسوب مي دارد. از منظر مولوي، رياضت نفس و ممانعت از سركشي آن، جهاد اكبر محسوب مي گردد، و شرط ارتقاء سالك طريق حق، از عالم جماد تا مرحله نفس مطمئنه، فناي عرفاني، يعني كشتن نفس است.