مقايسه تعيين‌كننده‌هاي شناختي- رفتاري رفتارهاي پرخطر جنسي در جوانان: كاربرد مدل Prototype Willingness

Comparison of cognitive - emotional determinants of sexual high-risk behaviors amongst youth: An application of prototype willingness model

هدف: با توجه به افزايش روز افزون رفتار هاي پر خطر جنسي، شناسايي عوامل موثر بر آن ميتواند در طراحي مداخلات پيشگيرانه مفيد باشد. لذا مطالعه حاضر به دنبال تعيين كنندهاي شناختي - هيجاني رفتار هاي پر خطر جنسي در ميان جوانان با استفاده از مدل Prototype Willingness انجام گرفته است. مدل و روش ها : در اين مطاعه توصيفي - تحليلي 400 نفر از جوانان 18 الي 28 ساله شهر زنجان به روش نمونه گيري غير تصادفي و در دسترس از محل هاي اجتماع جوانان مثل مراكز تفريحي انتخاب شده بودند . براي گرد آوري اطلاعات از پرسش نامه هاي استاندارد شامل سابقه رفتار هاي پر خطر جنسي، خود كنترلي و پرسش نامه مبتني بر سازه هاي مدل P/W استفاده گرديد. يافته ها : نتايج نشان داد كه رفتارهاي پر خطر جنسي ،در پسران ( 62/7 در صد ) بيش تر از دختران (37/3 در صد) مي باشد. بين رفتار هاي پر خطر جنسي و خود كنترلي(1../..p1ارتباط معني داري يافت شد. از ميان سازه هاي مدل P/W قصد رفتاري (1../..p1) و هنجار هاي اجتماعي (5../..p1) پيشگويي كننده هاي مستقيم و معني ذار رفتار هاي پر خطر جنسي در دختران بودند. در حالي كه هيچ كدام از سازه هاي مدل P/W قادر به پيش بيني معني دار رفتار هاي پر خطر جنسي در پسران نبود (5../..p1). در پسران، تجارب قبلي از رفتار هاي پر خطر جنسي، در شكل گيري تصورات 39../..p1) و تصورات در ايجاد تمايلات مثبت نسبت به رفتار هاي پر خطر جنسي4../..p1 معني دار بوده است . همچنين ، در پسران نگرش با قصد رفتاري1../ >p ، تمايلات رفتاري 1../ >p و هنجار هاي اجتماعي 1../ >p به طور معني داري ارتباط داشت . نتيجه گيري: مطابق با يافته هاي مطالعه حاضر، هنجار هاي انتزاعي و قصد رقتاري، مهم ترين عوامل تاثير گذار بر رفتار هاي پر خطر جنسي در دختران مي باشد. در پسران هم، تجارب قبلي نقش مهمي در شكل گيري تصورات و تمايلات آن ها نسبت به رفتار هاي پر خطر جنسي داشته است.

Introduction: Considering increasing sexual risk behaviors such as lack of using condoms and having several sexual partners, identifying factors affecting on it can be useful in the design of preventive interventions for health educators. The aim of this study was to investigate cognitive-emotional determinants of high-risk behaviors among young people using Prototype/Willingness (P/W) Model. Materials and Methods: In this cross-sectional study, non-random sampling was employed to enroll 400 aged 18 to 28 referring to public places. A valid and reliable instrument based on P/W structures wad applied to measure cognitive factors. Results: The results showed that sexual risk behaviors at males (62.7%) are more than females (37.3%). Between sexual risk behaviors and self-control (p<0.001) was found a significant association. Among the P/W theoretical variables, intention (p<0.001) and social norms (p>0.05) were significant and direct predictors of sexual risk behavior in females. None of P/W structures was not significant predictors of sexual risk behaviors in males (p>0.05). In male, the previous experiences of sexual risk behaviors was significant at formation of the prototype (p=0.039) and prototype, also, in creating positive willingness toward risky sexual behaviors (p=0.004). In addition, at males, attitude toward behavior was significantly associated with behavioral intention (p<0.001), behavioral tendencies (p<0.001) and social norms (p<0.001). Conclusion: According to the findings, subjective norms and intention are the most important influential factors on sexual risk behaviors in females. In males, as well as, previous experiences play an important role in the formation of prototype and their willingness toward sexual risk behaviors.