معاني سه گانه ي سعادت در انديشه ي كانت

كانت در نظريه ي اخلاق خود سه مفهوم از سعادت عرضه كرده است كه مي توان آن ها را با تعابيرِ سعادت اميالي، سعادت اخلاقي و سعادت نهايي از هم متمايز كرد. به رغم آنكه به نظر مي رسد وي نتوانسته است مفهوم مشخصي از سعادت عرضه كند، وحدتي سازمند ميان مفاهيم به ظاهر متعارض از سعادت در انديشه ي وي وجود دارد. اين نوشتار بر آن است تا ضمن نشان دادن اين وحدت، اهميتي را كه كانت براي سعادت اخلاقي قائل است آشكار سازد. علاوه بر اين، نشان مي دهد با اينكه در نظريه ي اخلاق كانت، سعادت، فروتر و كم اهميت تر از فضيلت لحاظ شده، عهده دارِ دو نقش مهم است؛ با اين توضيح كه سعادت در ابتداي مسير اخلاقي زيستن، با ممانعت از وسوسه شدن براي سرپيچي از تكليف اخلاقي، به فضيلت مندي فاعل اخلاقي مدد مي رساند و در پايان اين مسير، پاداش فضيلت مندي او به شمار مي رود. از اين رو كانت تلاش براي سعادت مند شدن در چارچوب اخلاق را، تلاشي فضيلت مندانه و تكليف غير مستقيم عقل معرفي كرده است كه مي توان از آن با عنوان سعادت اخلاقي نام برد.