از اراده تا آينده : دستوري‌شدگي «زمان آينده» در فارسي

From Volition to Future: The Grammaticalization of "Future Tense" in Persian

با آنكه مفهوم زمان آينده مفهوم جديدي در حوزه ي شناخت بشر نيست، اما رمزگذاري مستقل آن در بسياري از زبان هاي دنيا پديده اي متأخر است . بررسي رده شناختي بازنمايي اين مفهوم حاكي از اين حقيقت است كه ابزارهاي واژگاني به صورت بالقوه، توانايي رمزگذاري رويدادهاي زمان آينده را « اراده » و « طلب » بيان دارند. اين مهم از آنجا ناشي مي شود كه طبيعت مفهوم طلب و اراده، وقوع گزاره را در زماني فرا روي زمان گفتار رقم مي زند. در اين مختصر بر آنيم تا در چارچوب دستوري شدگي، به كاوش در سير تحول فعل خواستن ازفعلي واژگانيبه فعل معين وجهي با معناي اراده و سپس به فعلي معين با معناي دستوري زمان آينده بپردازيم. داده هاي اين پژوهش، حاكي از آن است كه خاص شدگي كاربرد فعل خواستن در بيان حتميت وقوع رويداد در آينده برنامه ريزي شده پيدايش نشانه ي تحليلي مستقل زمان آينده را در فارسي امروزبه ارمغان آورده است . اين درحالي است كه در قرون اوليه ي هجري فعل خواستن به طور همزمان و با يك صورت زباني بازنمايي هردو مفهوم وجهيت اراده و زمان آينده را بر عهده داشته است. از اين رو مي توان گفت كه در مسير معين شدگيِ فعل خواستن به عنوان نشانه ي آينده، رخداد تغييري مفهومي از وجهيت اراده به زمان آينده قابل مشاهده است

As it is generally assumed, the concept of future is not a concept of novelty. However the specialized strategies of encoding the notion are recently emerged. Typologically, the lexical units bearing the meanings of "desire" and "volition" are potentially major constructions representing the meaning of future. This embodies in the fact that intension is future projecting. The present contribution illustrates the grammaticalization of xâstan from a lexical verb to a modal auxiliary of volition and then to an auxiliary encoding the future tense. The result offers a clear picture of specialization process of using the future marker in a scheduled and inevitable future situation.