بازتاب مكاتب كهن ديني و فرهنگي ايراني در گرايش هاي تفسيري حكيم ترمذي

گرچه تا كنون روش هاي مختلف حكيم ترمذي در تفسير قرآن كريم و فهم هاي نوآورانه او كاويده شده، هنوز تا شناخت رويكرد او به قرآن كريم و خاستگاه آن رويكرد راه است، آگاهي از اين كه فهم هاي نوآورانه وي از آيات و روشهاي متفاوتي كه در تفسير به كار مي گيرد، ريشه در كدام گرايش هاي فكري او دارد؟ به طبع برخي گرايش هاي فكري او - مثل تمايلش به نوعي رويكرد عرفاني، نوعي تصوف يا به عبارت بهتر، سلوكي اخلاقي و عملي - را بر پايه مطالعات كنوني مي توان بازشناخت. با اين حال، به نظر مي رسد كه در مرور دقيق تر آثار وي رگه هايي از گرايش هاي او به ديگر جريان هاي فكري نيز ديده مي شود. هدف اين مطالعه، بازشناسي همين گرايش هاي كم تر كاويده او ست. ربط و نسبت آراي وي با انديشه هاي رايج در عصرش باز شناخته شود؛ اين كه آيا مثلا، وي چه رويكردي به انديشه هاي كلامي حنفيان اهل سنت و جماعت ماوراء النهر داشته، يا چه آموزه هايي از مكاتب بومي و باستاني ايران وام ستانده، يا چه اندازه از انديشه هاي شيعيان - كه در عصر وي حضوري گسترده در ماوراء النهر داشتند - متأثر شده است. افزون بر اين، گرايش وي به انديشه هاي فقيهان اهل اختيار - مكتب فقهي عالماتي همچون طبري، ابن منذر و جز آنها كه در اواخر سده سوم گسترش يافت - نيز جاي پرسشگري و تأمل دارد. سر آخر، خواهيم كوشيد دريابيم چه رويكردهاي شاخصي در آثار وي هست كه با گرايش وي به هيچ يك از مكاتب شناخته عصرش هماهنگي ندارند.