بازتاب شرايط اجتماعي در تحليل كنش‌هاي‌‌گفتاريِ تفسيرِ عرفانيِ كشف‌الاسرار

The Echo of Social Conditions in the Analysis of Speech Acts of Mystical Interpretation Section of KashfolAsrar va ‘OdatolAbrar

موضوع اين پژوهش بررسي كنش­ هاي گفتاري در بخش تفسير عرفاني كشف ­الاسرار و عده ­الابرار است. شيوۀ پژوهش بر پايۀ نظريۀ جان راجرز سرل و طبقه ­بندي پنجگانۀ او از كنش ­هاي گفتاري و نمونه ­برداري سيستماتيك از پاره­ گفتارها قرار دارد. تحليل داده ­ها نشان مي دهد كه بيشترين بسامد را كنش ­هاي اظهاري با حدود 55% از كل كنش­ ها دارد و قصد آن بيان باورهاي صوفيانۀ ميبدي است كه اغلب از زبان خداوند و مشايخ طريقت بيان مي ­شود. پس از آن كنش­ هاي عاطفي با 26% قرار دارد كه كه از زبان خداوند نقل مي ­شود و قصد آن فراخواني عواطف مخاطب و اقناع است. پس از آن كنش­ هاي ترغيبي با 15% فراواني قرار مي­ گيرند. بسامد كمتر كنش ترغيبي نشان مي ­دهد كه قصد ترغيب مخاطب و تبليغ صريح چندان مورد توجه صوفيان بزرگ نيست و كمتر كاربرد دارد. در مرتبۀ چهارم، كنش ­هاي تعهدي با 2% هستند كه قصد دارند، مهر و بخشش الهي را از زبان خداوند تعهد ­كنند. سرانجام كنش­ هاي اعلامي هستند با كمتر از 1% از اصول دين، از زبان خداوند و قرآن سخن مي­ گويند. تحليل كنش­ هاي گفتاري، موضع پنهان ميبدي را نسبت به جريان­ هاي فكري دورانش بازمي­ تاباند و حضور او را در گيرودار جدال­ ميان اهل شريعت و اهل طريقت و همچنين جدال ميان فرقه­ هاي صوفيه اهل عشق و اهل زهد در هرات قرن ششم نشان مي ­دهد نيز، نگرش انتقادي او را به جريان­ هاي فكري روزگارش آشكار مي­ سازد و بالأخره راهبرد گزيدۀ ميبدي را در جمع ­آوري، حفظ و سامان دادن به يك نظام فكري منسجم از انديشه­ هاي مشايخ پيشرو صوفيه مي ­نماياند.

This paper aims to investigate speech acts in the mystical interpretation section of KashfolAsrar va ‘OdatolAbrar. The method used in this study is John Robert Searle’s theory and his five-group classifications of speech acts and systematic survey of utterances. The analysis of data shows that declarations are of highest frequency with 55% of all speech acts and the goal behind using them is to express Meibodi’s Sufi beliefs mostly expressed in the words of God and great figures of Tarighat. The second place belongs to expressives with 26% which are quoted from the tongue of God and their aim is to evoke the emotions of the reader and persuade him/her. Directives occupy the third place with 15% frequency. The lower frequency of such speech acts shows that the persuasion of the addressee and explicit propagation is not so much regarded by great Sufis and is used less. The fourth place is for commissives with 2% which guarantees God’s kindness and generosity in His words. Finally, assertives with lower than 1% of frequency express the principles of the religion from the viewpoint of God and the Quran. The analysis of these speech acts also reveals the hidden stance of Meibodi apropos the intellectual trends of his time and shows his presence in the midst of conflicts between Sharia’t and Tarighat followers and also the dispute between Sufi sects of Love and Asceticism in the Hirat of sixth century (A.H) and his critical view of such intellectual trends. At last, Meibodi’s strategy for collecting, recording and organizing a coherent mindset out of the avant-garde Sufi great figures’ ideas is revealed.