تأثير موقعيت ژئوپليتيك و موازنۀ قدرت در درياي خزر (روسيه و سياست بازگشت به گذشته)

‌منطقۀ ژئوپليتيك خزر پس از فروپاشي اتحاد شوروي، به‌عنوان كانون رقابت قدرت‌هاي ساحلي، منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي بوده است. اين منطقه در دو دهۀ گذشته، با توجه به واقعيت‌هاي ژئوپليتيك منطقه، رژيم حقوقي خزر، موقعيت ژئوپليتيك خزر در كانون حوزه‌هاي ژئوپليتيك قفقاز، آسياي مركزي و خاورميانه، وابستگي قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي در خزر، نوع الگوي رفتاري دولت‌هاي ساحلي خزر در روابط سياسي و اقتصادي با يكديگر و دولت‌هاي فرامنطقه‌اي و به‌تبع همۀ اينها نوع ژئوپليتيك حاكم بر منطقه، در نقش هارتلند جديد اوراسيا نقش‌آفريني كرده است. در اين رابطه، ويژگي‌هاي جغرافيايي هر كشور، جايگاه خاصي را براي آن كشور در خزر به‌وجود آورده است. روسيه يكي از اين كشورهاست كه به‌دنبال حفظ و گسترش منافع پيشين خود در منطقۀ خزر از يك‌سو براي گسترش نفوذ خود در كشورهاي نواستقلال تلاش مي‌كند؛ از سوي ديگر، به‌دنبال كنترل افزايش قدرت آمريكا در منطقه است. از اين‌رو، پرسش اين نوشتار آن است كه ويژگي‌هاي ژئوپليتيك منطقۀ خزر چه ‌‌تأثيري بر تلاش روسيه براي بازگشت به سياست‌هاي امپراتور‌ي‌جويانۀ گذشته داشته است؟ در پاسخ به اين پرسش، فرض نوشتار آن است كه روسيه به‌وسيلۀ مؤلفه‌هاي پوياي اقتصادي، سياسي، امنيتي و زيست‌محيطي منطقۀ خزر در تلاش براي باقي‌ماندن به‌عنوان قدرتمند‌ترين بازيگر در منطقه بوده است. نويسندگان به روش تبييني و آزمودن فرضيه به‌صورت ايجابي و با تكيه بر داده‌هاي كمي و آماري فرضيۀ اصلي را تبيين مي‌كنند.