تحليل اقتصاد سياسي از الگوي فضايي تخصيص هزينه‌ هاي جاري و تملك دارايي‌ هاي سرمايه‌اي در استان‌ هاي ايران

بودجه‌هاي جاري و عمراني استاني از مهم‌ترين ابزارهاي اقتصادي بخش عمومي است كه با كمك آن مي‌توان نابرابري‌ها و ناتوازني‌هاي منطقه‌اي را در كشور كاهش داد. در اين پژوهش به بررسي ابعاد مختلف اين موضوع و ميزان اثرگذاري متغيرهاي مختلف اقتصادي بر ميزان پراكندگي و توزيع بودجه‌هاي جاري و عمراني در استان‌هاي كشور پرداخته شده است. متغيرهاي توضيحي سرانه توليد ناخالص داخلي بدون نفت، سهم نفت در توليد ناخالص داخلي، تراكم جمعيت و مجموع مخارج عمراني تخصيص‌يافته به استان‌هاي كشور است. به اين منظور با استفاده از داده‌هاي پانل دوره 1392-1384 به برآورد مدل تجربي پرداخته شده است. ضمن بررسي مدل از حيث اثرات ثابت يا متغير و تخمين آزمون ‌هاسمن، نتايج نشان مي‌دهد بين متغيرهاي سرانه توليد ناخالص داخلي بدون نفت، تراكم جمعيتي و مجموع مخارج عمراني تحقق‌يافته استان‌ها رابطه مثبت برقرار است. سهم نفت در توليد ناخالص داخلي بر اعتبارات استاني اثر منفي و معناداري دارد. ضريب متغير توليد ناخالص داخلي سرانه بيانگر كشش درآمدي بودجه‌هاي عمومي استاني است و درواقع نشان‌دهنده تبادل كارايي ـ برابري در مدل است. ضريب به‌دست آمده براي اين متغير 359/0 است. به اين معنا كه هرچند رفتار بودجه‌ريزي دولت در ايران به‌طور مطلق كارايي‌محور نيست؛ اما بيشتر متمايل به تخصيص به استان‌هايي است كه توليد بالاتر دارند تا استان‌هايي كه از فقر بيشتر رنج مي‌برند.