ابزارهاي هلالي خارج از هلال حاصلخيز: صنايع نوسنگي جنوب شرق ايران و بلوچستان پاكستان

Lunates out of the Fertile Crescent: Neolithic Chipped Stone Industry of Southeast Iran and Baluchistan, Pakistan

در اين مقاله با بررسي صنايع سنگي دوران نوسنگي در ناحيه جنوب شرق ايران و غرب پاكستان (بلوچستان)، ويژگي‌هاي كلي اين صنايع در اين دوران معرفي شده‌اند. صنايع نوسنگي در اين ناحيه از محوطه‌هاي تپه يحيي، گازطويله و كوهبنان در كرمان ايران و مهرگره و كيلي‌گل‌محمد در بلوچستان پاكستان به دست آمده‌اند و كشف جديد محوطه نوسنگي بي‌سفال تل آتشي در كرمان باعث شده است كه بتوانيم صنايع نوسنگي اين منطقه را داراي ويژگي‌هاي مشتركي بدانيم كه آنها را از صنايع دوران نوسنگي در هلال حاصلخيزي متمايز مي‌كند. وجود صنعتي در جنوب شرق ايران كه ويژگي مشخصه آن فراواني ميكروليت‌هاي كولدار و هلالي است، نشان مي‌دهد كه كمرنگ بودن اين ناحيه در مطالعات، نه به دليل عدم وجود فرهنگ‌هاي نوسنگي در منطقه، بلكه ناشي از ناديده گرفتن اين ناحيه به دليل شرايط آب و هوايي آن است. هلالي‌ها در صنايع سنگي نوسنگي در ناحيه مورد مطالعه در ابتداي نوسنگي در ابزارهاي تركيبي شكار و در دوره‌هاي بعد با گسترش كشاورزي در تيغه‌هاي داس به صورت تركيبي مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

In this article the chipped stone industry from Neolithic sites in southeast Iran and Baluchistan is introduced with regard to aspects such as technology structure, tool typology and morphology. The chipped stone assemblages are from Neolithic sites including Tepe Yahya, Gaz Tavileh, Kuhbanan in Kerman and Mehrgarh and Kili gul Muhammad in Balochistan, Pakistan. Discovery of PPN site of Tell-i Atashi in Kerman resulted in clarification of the common charachteristics of the Neolithic chipped stone assemblages of the region which should be introduced both typologically and chronologically distincted from the chipped stone assemblages of the Fertile Crescent. So far, most of the Neolithic researches in Iran have been concentrated on Zagros Mountains, but the presence of a clearly distinct Neolithic chipped stone industry in southeast Iran and Balochistan Pakistan, which is characterized by abundance of lunate and backed tools, indicates that although the region deserves more intense archaeological studies, the archaeologists have ignored it because of climatic and geomorphological conditions. Lunates and backed tools in the Neolithic chipped stone assemblage of the area are extensively made and functioned in composite hunting tools at earlier phases, but with the expansion of agriculture their function shifted into inserts used in composite sickles.