تحليل گفتمان انتقادي جوك در خصوص توافق هسته‌اي؛ بازنمايي توافق هسته‌اي در جوك فارسي

Critical Discourse Analysis of Nuclear Agreements Jokes The Nuclear Agreement Representation in Persian Jokes

پژوهش حاضر با هدف بررسي جوك‌ها در خصوص توافق هسته‌اي كه در شبكه‌هاي مجازي انتشار يافته‌اند، انجام شده است. مسئله اصلي اين تحقيق آشكار كردن سويه‌هاي ايدئولوژيك و وابستگي اين جوك‌ها در خصوص امر هسته‌اي با جناح‌هاي قدرت است و اين سؤال مطرح است كه چگونه زبان در مناسبات قدرت در قالب طنز و شوخ‌ طبعي چرخش پيدا كرده است و همچون يك امر رهايي‌بخش از تحكم و نظم پايگاني موجود، امكان تفسيرهاي متفاوت از گفتمان غالب و تك‌صدا را ايجاد مي‌كند. در اين مقاله از روش تحليل گفتمان انتقادي با رويكرد سه‌بعدي فركلاف، نظريه كارناوال باختين و طنز گروستيك استفاده ‌شده است. بدين منظور تعدادي از جوك‌هاي هسته‌اي در فضاي مجازي تحليل و بررسي شده‌اند. نتايج نشان داد كه خيال‌پردازي حاصل از جنبه‌هاي ايدئولوژيك زبان جوك، وضعيت موجود را بازنمايي و بازتفسير مي‌كند و به ايجاد، حفظ و تغيير در روابط اجتماعي و كردارهاي گفتماني منتهي مي‌گردد. همچنين با توجه به ويژگي‌هاي متني آن مشخص شد كه تعدادي از آن‌ها، بازتفسيري مثبت و تعدادي نيز بازتفسيري منفي از توافق هسته‌اي دارند. به نظر مي‌رسد كه بازنمايي مثبت در قالب ايدئولوژي قدرت حاكم (دولت يازدهم) و بازنمايي منفي در قالب ايدئولوژي اصولگرايان شكل‌گرفته است. در واقع، ژانر زباني جوك در خدمت قدرت قرار گرفته و براي هژمونيك و چند صدايي شدن گفتمان‌هاي قدرت به كار گرفته مي‌شود.

The objective of the present research concerns nuclear agreements jokes that have propagated in social networks. The critical issue of this research is to illustrate the ideological aspects and the relationship of these jokes with the political factions in the case of nuclear agreements. The main question is how language shifts to joke and witticism in power relations. Fairclough’s three dimension model of critical discourse analysis is used in this research. Hence a number of jokes in virtual space regarding nuclear agreement have been analyzed. The consequences shows that the fantasy which derives from the ideological aspects of witticism language represents the existing situation and also construct, sustain, and change the social relation and discursive actions. Textual characteristics show positive and negative representation of jokes. The positive representation constructs in the ideology of dominate power (11enth government) and the negative representation construct in the opposition faction (fundamentalism). The genre of joke is in the service of power and is used in order to hegemonies the power discourse.