«علم پيشين الهي و اختيار انسان»؛ آيه اي براي تنزيه خداوند متعال

علم پيشين به افعال اختياري ديگران، براي انسان ذاتاً ممتنع است؛ در حالي كه براي خداوند، ثابت و قطعي است. اين مطلب به روشني تباين علم الهي با علوم بشري را به تصوير مي كشد. همين تباين، پايه عجز بشر از شناخت علم خداوند با ابزارهاي مخلوقي، و لزوم اكتفا به تنزيه در مورد آن است. اما تنزيه محض، از سوي صدرائيان مورد ايرادات و اشكالاتي قرار گرفته، و خلاف ادله عقلي پنداشته شده است. در اين مقاله، ابتدا به صورت مختصر، مبناي خداشناسيِ تنزيهي تبيين مي گردد و سپس به اشكالات وارد بر آن پرداخته مي شود. در نهايت نيز مويداتي بر بحث تنزيه، از روايات شريف بيان خواهد شد. بايد توجه داشت كه آگاهي ازلي خداوند از افعال اختياريِ انسان، نه تنها پايه و اساس بحث حاضر است، بلكه در پاسخ گويي به اشكالات نيز، نقشي اساسي ايفا مي كند؛ لذاست كه اين مهم، در جاي جاي مقاله حاضر، مورد اشاره و استناد قرار خواهد گرفت.