اثر زئوليت و سيليكات كلسيم بر تحمل شوري در دو رقم كلزا

Effect of Zeolite and Calcium Silicate on Salt Stress Tolerance of Two Canola Varieties

تنش شوري يكي از دلايل اصلي كاهش عملكرد محصولات زراعي در ايران است و ارائه ­ي راه­كار براي تعديل اثر اين تنش ضروري به­نظر مي­رسد. لذا آزمايشي به­ صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي در سه تكرار در گلخانه ­ي تحقيقاتي دانشكده ­ي كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس جهت بهبود خسارات ناشي از تنش بر دو رقم كلزا اجرا شد. تيمارها شامل سه سطح بدون تنش، شوري متوسط و شديد (0/4، 5 و 10 دسي زيمنس بر متر)، دو ميزان سيليكات كلسيم (صفر و 8 كيلوگرم در هكتار)، دو ميزان زئوليت (صفر و 8 تن در هكتار) و دو رقم كلزا (زرفام و ساري­گل) بودند. نتايج نشان داد كاربرد زئوليت در شرايط خاك با بافت سبك، عملكرد رقم زرفام را افزايش داد اما اثر معني­داري بر ساري­گل نداشت. رقم زرفام در شرايط شوري متوسط و كاربرد زئوليت و سيليكات كلسيم نسبت به رقم ساري­گل در شرايط شوري شديد، بدون زئوليت و كاربرد سيليكات كلسيم درصد روغن بيشتري را توليد نمود (بيش از 57 درصد). همچنين رقم ساري­گل در شرايط بدون زئوليت و بدون تنش و با كاربرد سيليكات كلسيم بيشترين عملكرد روغن و در شرايط شوري شديد بدون سيليكات كلسيم [H1] و با كاربرد زئوليت كمترين عملكرد روغن را نشان دادند (با اختلاف حدود 60 درصد). در مورد شاخص سبزينگي، رقم زرفام در شرايط شوري متوسط و بدون زئوليت و سيليكات كلسيم بيشترين و رقم ساري­گل در شرايط شوري متوسط و كاربرد سيليكات كلسيم ولي بدون زئوليت كمترين مقدار را نشان داد (با اختلاف بيش از 32 درصد). به­ طور كلي شوري باعث كاهش عملكرد و اجزاي آن شد و كاربرد زئوليت و سيليكات كلسيم در برخي صفات ارقام، شرايط تنش را كنترل كرد كه در اين ميان زرفام واكنش مطلوبي به تيمار سيليكات كلسيم نشان داد و تأثير اين تيمار بر خصوصيات زراعي دو رقم كلزاي مطالعه شده در مقايسه با زئوليت،مطلوب تر بود.

One of the main reasons of crop yield reduction in Iran is salt stress and providing proper strategies is necessary for mitigating the effect of this stress. So, a factorial experiment was conducted to improve the salt stress damages on two canola varieties in a randomized complete block design with three replications at the Research Greenhouse of Agricultural Faculty of Tarbiat Modares University. Treatments included 3 levels of control, moderate, and severe salt stress (0.4, 5 and 10 dS m-1), calcium silicate at two rates (0 and 8 kg ha-1), two levels of zeolite (control and 8 ton ha-1) and two varieties, namely, Zarfam and Sarigol. Results showed that application of zeolite increased Zarfam yield in soil with a light texture and had no significant effect on Sarigol. Under moderate salinity, zeolite, and calcium silicate treatment, Zarfam produced higher oil percentage (more than 57%) compared to Sarigol at severe stress and without application of zeolite and calcium silicate. Also, Sarigol in the treatment with no salinity stress and zeolite and only application of calcium silicate had the highest oil yield while the lowest oil yield (60 percent lower) was obtained at severe stress, application of zeolite and without application of calcium silicate . In the treatment with moderate salinity and non-application of zeolite and calcium silicate, Zarfam had the highest SPAD, while Sarigol, under moderate stress, application of calcium silicate and without application of zeolite, had the lowest SPAD (more than 32% difference). Generally, salt stress reduced yield and yield components of both varieties and application of zeolite and calcium silicate decreased the damages of salt stress in some traits. Besides, Zarfam showed better response to the calcium silicate and this treatment was more effective in comparison with zeolite in both canola varieties.