بررسى تأثير تغيير عناصر مكان ساز زندگى عشايرى بر نارضايتى از اسكان

كوچ نشينى، از كهن ترين شيوه هاى زيست بشر بر روى اين كرة خاكى است. در ايران با توجه به شرايط اقليمى جغرافيايى زندگى عشايرى توأم با كوچندگى سابقه طولانى داشته است. پس از اسكان عشاير به شكل هاى خودجوش و درون زا يا اسكان هاى اجبارى، شهرك هاى عشايرى در كنار روستاها و شهر هايى از كشورمان شكل گرفت. با ارزيابى شهرك هاى اسكان نكات بسيارى در حوزه هاى فرهنگى اجتماعى گوشزد مى شود، اما يكى از حوزه هاى مهمى كه در وضعيت زندگى و وجوه روانى آن تأثير بسيار دارد، محيط و كالبدى است كه اين زندگى را در بر گرفته است. اين پژوهش با مطالعة ميدانى و ارزيابى شهرك هاى اسكان عشايرى ترك آباد و خمينى آباد در حاشية شهرضا آغاز شد. در مرحلة نخستين تحقيق، نتايج به دست آمده از مصاحبه و گفتگوى صميمى با عشاير حاكى از نارضايتى عشاير از زندگى و ناكارآمدى خانه هاى اين شهرك ها براى دربرگرفتن وجوه مختلف زندگى عشايرى بود. على رغم نارضايتى عشاير از خانه هاى مسكونى، ايشان غالباً زبان و ادبيات مناسبى براى توضيح ايده آل هاى خود از يك فضاى سكونتى شهرى نداشتند و تنها ابراز آشكار عشاير در مورد شرايط زندگى، تمايل بازگشت به زندگى كوچ نشينى است. بدون ترديد عوامل متعددى اعم از اقتصادى، اجتماعى، و كالبدى در ايجاد اين نارضايتى از زندگى دخيل هستند، ولى احتمالاً، بخشى از اين نارضايتى را مى توان به عدم قابليت هاى فضايى اين شهرك ها و خانه هاى موجود در آن ها در ايجاد حس تعلق در عشاير ساكن شده به فضاى سكونتشان در اين شهرك ها نسبت داد. در اين مقاله، در جستجوى شناخت بخشى از عوامل نارضايتى عشاير از سكونت در شهرك هاى اسكان مبتنى بر اين فرضيه كه عدم تعلق مى تواند ناشى از شكل نگرفتن حس مكان در اين عشاير باشد به بررسى تغييرات عناصر مكان ساز (مؤثر در ايجاد حس مكان) از زندگى كوچ به اسكان پرداخته مى شود.