پژوهش براى طراحى در رشتة معمارى منظر ارزيابى تجربه طراحى در « كارگاه طرح منظر »

رشتة دانشگاهىِ معمارى منظر حدود دو دهه سابقة فعاليت آموزشى و پژوهشى در ايران دارد و نيازمند رشد بستر نظرى و عملى و بومي سازى علمى در كشور است. طراحى منظر نيز، كه محور اصلى فعاليت هاى آموزشى و حرف هاى اين رشته محسوب مي شود، مستلزم گسترش مفاهيم، رو ش ها، و ابزار تخصصى و پژوهش محورى است. يك رويكرد پژوهشى در كارگاه طراحى، شناختن اولويتهاى دانشجويان در انتخاب " مولدهاى اولية تأثيرگذار بر خلق طر حمايه در فرايند طراحى" است كه به جهت گيرى رويكردهاى آموزشى، «پژوهش براى انجام»، و « پژوهش از طريق طراحى » كمك مي كند. در اين مقاله، با هدف تبيين ارز شهاى تأثيرگذار بر طراحى منظر و با تكيه بر تحليل محتواى ادبيات متأخر معمارى منظر، به اين پرسشها پاسخ داده مي شود: مولدهاى اوليه براى خلق طرح مايه كدام هستند؟ و كداميك را بايد در اولويت هاى آموزشى و پژوهشى« كارگاه طراحى منظر 1» تعريف كرد؟ ابتدا با تكيه بر يك تجربة طراحى مشترك در درس "طراحى منظر 1" در دو دانشگاه شهيد بهشتى و بين المللى امام خمينى(ره) سعى شد تا از دانشجويانى، كه آن درس را سپرى كرده اند، در خصوص اولويت بندى مولدهاى اوليه در « كارگاه طراحى منظر 1» نظرسنجى گردد. سپس پيمايش زمينه يابى، از طريق بازبينى طرح مايه ها، ارسال پرسشنامه به ايميل دانشجويان، و تحليل پاسخ ها به روش آمار توصيفى و با كمك نرم افزار « اس پى اس اس » انجام شد. نتايج نشان داد كه از ميان عوامل « ارزشهاى بوم شناختي » ،« ارزشهاى زيبايي شناختى » ،« ارزشهاى اجتماعى فرهنگى »، « مقياس طرح » و« مطالعة الگوهاى محلى و مصاديق نمونة موردي »، توجه به « مقياس طراحى » و « ارزش هاى بوم شناختى » به منزلة مولد اوليه، در نظر دانشجويان اهميت بيشترى دارند. مطابق نتايج، به رغم اهميت عوامل فوق در نظر پاسخ دهنده ها (در زمان انجام تمرين« طرح 1» ) به دليل فقدان آشنايى كافى با مولدهاى اولية نام برده، تصميم گيرى دانشجويان بيشتر متكى بر مهارت فردى بوده است. يافته هاى نظرسنجى بر اهميت تعريف ابعاد ماهوى معمارى منظر در «كارگاه طرح 1» دلالت دارد. در بيشتر پاسخها ( 62 ٪) بر ضرورت به كارگيرى مفاهيم پايه و اصول محتوايى تأثيرگذار بر طراحى، در پروژ ه اى كوچك مقياس و قابل نوآموزان طراحى منظر تأكيد شده بود. مطابق يافته ها در « كارگاه طراحى منظر 1 » ، به ترتيب بايد بر آموزش مفاهيم پايه و اصول بوم شناسى منظر، مفاهيم اجتماعى فرهنگى، و اصول زيبايي شناسى تأكيد گردد و به منظور تبيين مفاهيم و اصول فوق، به مثابه مولد اوليه، به هنگام طراحى و كاربرد آ نها در خلق طرح مايه، پژوهشهاى عملى انجام شود.