بررسي اقتصادي صفحات خورشيدي، نمونۀ موردي: ساختمان‌هاي آموزشي شهر كاشان

توسعۀ پايدار يكي از مهم‌ترين مباحث در طراحي و مديريت شهري در عصر كنوني است. در همين خصوص چگونگي و روش‌هاي مديريت انرژي در ساختمان‌هاي عمومي و خدماتي يكي از شاخص­ترين مباحثي است كه توجه محققين و قانون‌گذاران را به‌شدت به خود جلب كرده ­است. كشورهاي مختلف بهره‌برداري از انرژي خورشيدي به جاي سوخت‌هاي فسيلي در ابعاد و سطوح مختلف را يكي از راهكاري مناسب و پربازده دانسته و به طور ويژه به آن توجه كرده‌اند. علي‌رغم توجيهات مختلف، اعم از زيست‌محيطي و اجرايي، جانشيني و استفاده از اين انرژي سرشار و بي‌انتهاي خورشيدي هنوز با موانعي جدي روبه‌رو است كه نداشتن صرفۀ اقتصادي در رأس آن است. در اين مقاله با ذكر و تحليل اقتصادي‌ـ تجربه­ايِ عملي، در زمينۀ اجراي سيستم­هاي فتوولتاييك در مدارس شهر كاشان، اين موضوع بررسي و پيشنهاداتي عملي بر پايۀ تحليل انجام‌شده عرضه شده ­است. نتايج نشان مي­دهد كه دورۀ بازگشت سرمايه براي يك سيستم 5 كيلوواتي، با در نظر گرفتن قيمت واقعي برق، بين 10 تا 12 سال است. در حالي كه دورۀ بازگشت سرمايه، با در نظر گرفتن تعرفۀ يارانه­اي­­ برق، بين 46 تا 50 سال متغير است. با در نظر گرفتن قيمت واقعي برق­، بازده سرمايه­گذاري نيز 6/2 تا 2/3 است. اين در حالي است كه، با در نظر گرفتن تعرفۀ برق يارانه­اي، درآمد حاصل از سرمايه‌گذاري، حتي هزينه‌هاي دورۀ بهره‌برداري، را پوشش نمي‌دهد درنتيجه جريان خالص نقدي و ارزش خالص فعلي هر دو منفي هستند. به طور كلي نتايج نشان داده است كه به‌كارگيري سيستم­هاي فتووليتاييك در شرايط فعلي با تعرفه‌هاي يارانه‌اي برق به‌صرفه نيست، در حالي كه، با توحه به قيمت واقعي انرژي، از نظر اقتصادي به صرفه هست. بنا بر اين با تداوم قوانين و سياست‌هاي جاري، عملكرد اقتصادي سيستم‌هاي فتوولتاييك مانع به‌كارگيري اين سيستم در بخش خصوصي و مدارس خواهد بود. همچنين بررسي نشان مي‌دهد كه تخصيص مساحت بيشتري از بام، بالأخص به مقداري حداقل دوبرابر و يا بيش از سطح مورد نياز براي تأمين انرژي مصرفي خود بنا، افزايش توجيه­پذيري را به‌همراه خواهد داشت. به همين دليل، مي‌توان دريافت كه در درجۀ اول كاربري‌هاي تجاري، كه عموماً داراي سطوح گستردۀ بام و قيمت برق مصرفي قابل توجهي هستند، سپس ساختمان‌هاي اداري كوتاه‌مرتبه، و بعد ساختمان‌هاي مسكوني كوتاه‌مرتبه، در مقايسه با ساختمان‌هاي آموزشي و فرهنگي، پتانسيل بيشتري براي بهره‌گيري از اين نوع سلول‌هاي خورشيدي دارند.