طراحي شهري بوم آشكار: به سوي يك چارچوب مفهومي

در توسعة شهري در ايران، توجه اندكي به اكوسيستم طبيعي شهر و فرآيندها و كاركردهاي اكولوژيك آن شده است. اين شكل از توسعه با تمامي فعاليت‌هاي عامدانه و غير عامدانه در حوزة شهر، موجب از دست رفتن بسياري از خدمات اكوسيستمي محيط طبيعي شهر و كيفيت زندگي است. اين موضوع بر روي تجربة ادراكي مردم و ميزان توجه آنان به ارزش‌هاي محيط طبيعي و نيز بر روي سيستم ارزش‌گذاري آنان تأثير مستقيم دارد. هرچند توسعة شهري به هر طريق كاركرد اكولوژيك اكوسيستم را تغيير داده و به‌ناچار كيفيت آن را كاهش مي‌دهد، ولي اين كاهش كيفيت بايد تا حد امكان تقليل يابد و همچنان دسترسي به خدمات اكوسيستمي محيط طبيعي و تجربة آن توسط مردم تداوم يابد. بوم‌آشكارگي محيط شهري، از متناظرترين رويكردهايي است كه در پاسخ به اين مشكل و با هدف به نمايش گذاردن كيفيت‌هاي اكولوژيك محيط طبيعي و ارتقاي خدمات اكوسيستمي مورد توجه قرار گرفته است؛ رويكردهاي طراحي و برنامه‌ريزي مانند طراحي اكولوژيك، شهرسازي منظر6 يا احياي اكولوژيك شهر7 بيان‌گرتوجه به اين موضوع هستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحليلي‌ـ توصيفي به دنبال ارائة چارچوبي مفهومي در سنجش ميزان بوم‌آشكارگي محيط است كه با استفاده از آن مي‌توان كيفيت بوم‌آشكارگي محيط را در رديف يكي از كيفيت‌هاي ضروري طراحي شهري مورد ارزيابي و سنجش قرار داد و مبتني بر آن محيط را طراحي كرد.