تبيين فهم آيه اكمال دين بر اساس نظم فراخطي ‌قرآن

The Explanation of the Sign of Religion Completion Based on Meta-Linear Arrangement of Quran

طبق ديدگاه گروهي از مفسران و قرآن پژوهان آيه اكمال دين (مائده:‌ 3) با قبل و بعدش هماهنگي ساختاري و تلازم معنايي ندارد. اين ناسازگاري بيشتر ناشي از نوع نگرش به متن قرآني است كه متن را مطابق قواعد رايج در عرف و رابطه خطي و طولي آيات، يعني توجه به روابط پسين و پيشيني آيه در سياق و خطي مشخص در نظر مي‌گرفتند؛ ‌اما با تغيير آن نگرش وگذر از نظم خطي آن‌سان كه آيه با ديگر آيات همخوان و هم‌معناي خود، شبكه‌اي از ارتباطات دور و نزديك را شكل ‌دهد،مي‌توان ‌آيه منظور را با روش تحليل و تطبيق ساختارهاي متوازن در مسير فرايند فهم درست قرار داد؛ درصورتي‌كه از يك سو، به اموري چون فضاي نزول سوره مائده و ارتباط با سوره‌هاي پيش از آن و از سوي ديگر، به نشانه‌‌هايي چون واژگان متقارب، ‌ساختارهاي متوازن و الگوهاي تكرار در آيات متعدد به‌خصوص آيات ديگر سوره مائده توجه شود. رهيافت حاصل از واكاوي شبكه ارتباطي آيات مرتبط با آيه اكمال دين، اهميت و ضرورت امر ولايت را درپي دارد، همان امري كه مطابق ديدگاه شيعه، دين با آن كامل شد و كافران را يأس فرا گرفت.كفاري از اهل كتاب به همراه منافقان كه در عهدشكني و تحريف احكام الهي و دشمني با پيامبر(ص) ‌و... از هيچ‌چيز دريغ نكردند؛ اگرچه از ظواهر آيات سوره، اعلان رسمي ولايت امام علي(ع) در روز غدير خم‌‌ به دست نمي‌آيد؛ اما از دلالت آيات 55 و56 و67 ‌مائده، بهره‌مندي حق ولايت براي«الذين آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علي‌بن‌ابي‌طالب در صورت پذيرش خصوص سبب نزول آيه ولايت(55) در حق ايشان به‌دست مي‌آيد.

According to some interpreters and Koranic researchers’ views, sign 3 in Surah Maedeh is not in semantic harmony with the preceding and following signs. Such disharmony is mostly due to the kind of attitude towards the Koranic texts in which the texts has been taken into consideration according to the common rules of tradition as well as the syntagmatic and paradigmatic relations. However, by changing that attitude as well as skipping the syntagmatic order, the sign can be defined within a particular mechanism, emphasizing there: the situation of descending Maedeh and its relevance to the preceding Surah which specially expresses such significant issues as prophets’ invitation, lack of difference among them, people of the Book’s beliefs and reactions especially Jewish ones, a list of lawful and unlawful decrees, people’s covenant especially that of Bani Israel as well as hypocrites secret activities in the Islamic communities. Moreover, some indications such as convergent words, parallel structures as well as repetition patterns in the Surah denote the important issue “guardianship”, the issue according to the Shiite’s narrations, based on which the religion was completed with and as a result of which unbeliever became hopeless, those unbelievers who were of the people of the Book and the hypocrites’ collaborators. They broke their promise and deviated the divine decrees, being of the Prophet Muhammad’s enemies. Signs 55, 56, and 67 of the Surah denote their enmity especially after the formal announcement of Imam Ali’s guardianship on Ghadeer Day. Their hopelessness was due to the fact that Islam would prevent their promise-breaking with the power of guardianship.