مطالعه آلودگي به روي، سرب، كادميم و مس در خاك سطحي بوستان هاي شهر همدان

Assessment of Zn, Pb, Cd, and Cu Contamination in Surface Soils of Urban Parks in City of Hamedan

امروزه آلودگي خاك به فلزات سنگين يك تهديد جدي براي سلامت محيط‌ و شهروندان است. اين آلودگي مي‌تواند از طريق بلع و يا استنشاق تصادفي خاك و گرد و غبار آلوده به‌ ويژه در اماكن عمومي همچون فضاي سبز شهري (كه افراد بخشي از اوقات فراغت خود را در آن‌جا مي‌گذرانند)، انسان را در معرض خطر قرار ‌دهد. لذا، اين پژوهش با هدف تعيين غلظت كل فلزات سنگين روي، سرب، كادميم و مس در خاك سطحي پنج بوستان شهر همدان در سال 1396 انجام شد. 60 نمونه خاك سطحي از بوستان‌هاي باباطاهر، ارم، مدني، شهروند و پرديس جمع­آوري شد. نمونه ­ها در آزمايشگاه آماده‌سازي شد و بعد از هضم آن‌ها توسط اسيد كلريدريك و اسيد نيتريك، غلظت عناصر در نمونه ­ها به‌روش طيف‌سنجي نشري پلاسماي جفت شده القايي (ICP-OES) خوانده شد. نقشه­ هاي توزيع مكاني عناصر در خاك توسط نرم‌افزار ArcGIS با استفاده از روش وزن‌دهي معكوس فاصله (IDW) تهيه شد و همچنين پردازش آماري داده­ها توسط نرم ­افزار SPSS انجام يافت. نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت فلزات سنگين روي، سرب، كادميم و مس در نمونه ­هاي خاك به‌ترتيب برابر با 4/30 ± 7/95، 1/10 ± 2/34، 0/07 ± 0/06 و 1/10 ± 3/10 ميلي‌گرم در كيلوگرم و براي همه عناصر كم‌تر از غلظت­هاي مجاز آژانس حفاظت محيط‌زيست آمريكا و اتحاديه اروپا بود. يافته ديگر اين كه به‌جز در مورد عنصر سرب، ميانگين غلظت ساير عناصر در نمونه‌هاي خاك سطحي بوستان‌هاي واقع در نيمه شمالي شهر از بوستان‌هاي واقع در نيمه جنوبي كم‌تر بود. هرچند نتايج محاسبه شاخص‌هاي زمين انباشتگي (Igeo)، آلودگي (CF) و بار آلودگي (PLI) بيان‌گر كيفيت قابل قبول خاك بوستان‌هاي شهري مورد مطالعه بود، ولي افزايش روزافزون تخليه آلاينده‌ها‌ به محيط و احداث بوستان‌هاي شهري در مجاورت جاده‌ها و يا نواحي پرترافيك، مي‌تواند منجر به آلودگي خاك سطحي اين اماكن ‌شود.

Nowadays, soil contamination with heavy metals is a serious threat to the environmental and human health, which can lead to adverse effects on human health through accidental ingestion or breathing contaminated dust, particularly in public spaces where citizens spend most of their leisure time. Therefore, this study was conducted to investigate Zn, Pb, Cd, and Cu in surface soils of urban parks in city of Hamedan in 2017. A total of 60 surface soil samples were collected from Baba Taher, Eram, Madani, Shahrvand, and Pardis urban parks. The heavy metals content in samples were determined after acid digestion of soil samples, using ICP-OES. The spatial distribution maps of heavy metals in soil were prepared with Inverse Distance Weighting (IDW) interpolation method by means of ArcGIS. Also, all statistical analyses were performed using the SPSS statistical package. The results showed that the concentrations of elements (mg/kg) in soil samples with an average of 7.95 ± 4.30 for Zn, 2.34 ± 1.10 for Pb, 0.06 ± 0.07 for Cd, and 3.10 ± 1.10 for Cu were lower than the EPA and EU Commission maximum permissible concentration. According to heavy metal concentration maps, except for Pb, the spatial distribution patterns for Zn, Cd and Cu contents in the surface soil samples of urban parks in the northern part of the city were lower than in the southern part. The computed values of Igeo, CF, and PLI indices showed that the quality of the surface soil of urban parks was at acceptable level. However, it should be noted that discharge of hazardous chemicals into the environment through anthropogenic sources and construction of the urban parks on the edge of the roads with high traffic intensity may lead to soil contamination in such public places.