درگزي 93، رقم جديد خربزه براي كشت در مناطق گرم و معتدل

Dargazi 93, a New Melon Cultivar Suitable for Cultivation in Tempereate- Warm Areas of Iran

خربزه درگزي يكي از جمعيت‌هاي مهم استان خراسان رضوي است كه كيفيت بالايي از نظر ميزان قند(15 تا 17 درصد مواد جامد محلول) و خوش طعمي دارد. رنگ پوست ميوه خربزه درگزي روشن و سفيد مايل به زرد و داراي خطوط سبز رنگ مي‌باشد. از نظر شكل حالت كشيده دارد و به همين دليل بازارپسندي خوبي داشته و نسبت به ساير ارقام متقاضيان بيشتري دارد. در اولين مرحله آزمايش صفات مختلف و سازگاري جمعيت‌هاي خربزه استان درمناطق مختلف در سال‌هاي 1377 الي 1380 به مدت چهار سال در شهرستان‌هاي مشهد، تربت جام و بيرجند مورد ارزيابي قرار گرفت. جمعيت خربزه درگزي در بين جمعيت‌هاي مورد مقايسه داراي برخي از صفات بسيار مطلوب مانند درصد قند بالا (بريكس)، كيفيت مطلوب و طعم خاص، شكل مناسب ميوه و مقاومت نسبي به مهم‌ترين آفت خربزه يعني مگس خربزه بود. در مرحله بعد پروژه جهت بهبود صفات زراعي درجمعيت بومي خربزه درگزي از سال 1385 تا 1389 به مدت پنج سال در شهرستان‌هاي مشهد و گناباد اجرا گرديد.روش اصلاحي مورد استفاده روش گزينش بوته به رديف بود.مزرعه به روش گاردنر شبكه‌بندي شد.با رسيدن ميوه‌ها در سال اول10 درصد بوته‌هاي مطلوب از هر كرت انتخاب گرديدند. ميوه‌هاي انتخابي جداگانه بذرگيري و شماره‌گذاري شدند. در سال دوم نيمي از بذر هر كدام از شماره‌ها در انبار نگهداري و نيمي ديگر در يك رديف به طول 20 متر كشت گرديدند تا علاوه بر بررسي صفات، با يكديگر نيز مورد مقايسه قرار گيرند. پس از انتخاب شماره‌هاي برتر در پايان سال دوم ، بذرآنها از انبار خارج و مخلوط گرديد تا در سال بعد كشت شود. در سال سوم بذر آنها كشت شد و با توجه به اينكه جمعيت به دست آمده از خلوص يكنواختي خوبي برخوردار نبوند، يك دوره 3 ساله ديگركار اصلاحي همانند دور اول تكرار شد. درپايان سال پنجم جمعيت اصلاح شده با جمعيت اوليه با استفاده از آزمون t مقايسه شد.در پايان دو دوره گزينش، جمعيت اصلاح شده از درصد بالاي صفات مطلوب برخوردار بود. نتايج حاصله نشان داد كه برنامه اصلاحي باعث بهبود بسياري از صفات كمي و كيفي جمعيت اوليه خربزه درگزي شده است. جمعيت پيشرفته داراي يكنواختي، عملكرد و درصد قند بالا مي‌باشد. تعداد ميوه در بوته و متوسط وزن ميوه نسبت به جمعيت اوليه بيشتر است.جمعيت بدست آمده از اين مرحله به عنوان جمعيت اصلاح شده كه يكنواختي و برتري آن در رابطه با صفات فوق مشخص بود، تكثير و هسته بذري مادري آن تهيه گرديد.در مرحله آخر از برنامه اصلاحي و در سال 1391، طي مدت دو سال پروژه تحقيقي - ترويجي بررسي و مقايسه جمعيت اصلاح شده درگزي با جمعيت درگزي بومي (شاهد) در دو منطقه گناباد و تربت جام اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه جمعيت پيشرفته خربزه درگزي با عملكرد 19 تن در هكتار قابل رقابت با جمعيت بومي بوده و نسبت به آن 5/8 تن افزايش عملكرد داشت.

Dargazi melon is one of the important populations of high quality in terms of sugar (15 to 17 brix) and it taste in Khorasan Razavi province. Dargazi melon fruit has bright white and yellow skin color with green lines. This variety has oblong shape and therefore it has better marketing value than other varieties. In the first step of experiment the different characteristics and compatibility melon populations were evaluated in different areas of the province during 1998 to 2001 for four years at Mashhad, Torbat-e Jam and Birjand cities. Dargazi melons population among compared populations had desirable traits such as high sugar content (Brix), high quality and special flavor, good shape and relative resistance to melon fly as the most important pests of fruit and melon. In the next step in order to improve the agronomic traits of the native population of the project was carried out during 2006 to 2011 for 5 years in the Mashhad and Gonabad. The plant row method was used for breeding selection. Gardner was classified as farm network. With fruit ripening in the first year, 10 percent of desirable plants from each plot were selected. Selection of fruits and seeds were numbered separately. In the second year, half of the seeds of each number were stored and the other half was planted in a 20 meters row in order to charactering and comparing population with each other. After selecting the superior numbers at the end of the second year, the seeds were bringing out from the ware house and mixed for planting purposes thru following year. In third year their seeds were planted, and since the obtained population had no good uniformity and purity, breading program was repeated for another 3 years, as the first step was.At the end of the fifth year, breeding population were compared with initial population by using t-test. By the end of the selection period, the improved population had high percentage of desirable traits. The results showed that breeding program was able to improve many quantitative and qualitative characteristics of the Dargazi melon initial population. Advanced population had uniformity, high eryield and sugar content. The number of fruits per plant and average fruit weight was higher than the initial population. At this step obtained population as advanced population with having better uniformity and superiority was propagated as nucleus mother seed. In the final step of the breeding program at 2013, thru a two-year research-extension project, the breeding population Dargazi was compared with initial Dargazi population (control) in Gonabad and Torbat-e Jam. The results showed that advanced population with having 19 tons yield per hectare significantly was better than initial population with having 5.8 tons yield per hectare.