تجربه گرايى و نقد آن

A Critical View on Empiricism

در اين نوشتار تناقضات تجربه گرايي با تحليل جهت گيري هاي مختلف آن به تصوير كشيده شد و معلوم گرديد كه تجربه گرايان، انسان را موجودى صرفاً پذيرنده و منفعل از اشياء عينى و بيرونى مىدانند. اين رويكرد به ديگر حوزه ها بويژه واقعيت هاى ارزشى و اخلاقى نيز كشيده شده است، هر چند نمىتوان همه تجربه گرايان را در مقابله با متافيزيك هم رأى و هم نظر پنداشت، نتيجه طبيعى اين مكتب انكار حقايق ماوراي حس و طبيعت است. از ديگر شاخصه هاى مكتب تجربه گرا سازگار نبودن آن با عقلگرايى و فلسفه اولى است، زيرا آن همه چيز را از منظر علم بشر مى نگرد. و لذا در منطق تجربي سير فكري بشر هميشه از خاص به عام و از جزئي به كلّي است. از اين جهت، در اين مكتب، قياس جاي خود را به استقرا مي‌دهد. مطلب ديگر اين كه در اين مكتب وجود مفاهيم فطري و قضاياي قبل از تجربه انكار شده است؛ اما مي‌دانيم كه اين گونه مفاهيم و قضايا حقائقي است كه بنياد معرفت را تشكيل مي‌دهند و انكار آنها تجربه گرا را نيز به بن بست معرفت شناختي مي‌رساند. اين مكتب فكري با توجه به روش و اصولي كه برگزيده است به اصالت دين نيز متعرض مي‌گردد و عملا به نفي مفهوم متعارف دين رهنمون مي‌گردد؛ اين مسأله در نگاه هيوم به دين كاملا آشكار است.

In this paper, some contradictions of empiricism along with some of its various tendencies have been critically brought into consideration. As is understood, empiricists has known human being to be only passive in relation to objective things and events. Then the view has extended to other fields specially to the fields of values and morality. Though one cannot think all empiricists to be of the same position in opposing metaphysics, natural conclusion of this school consists in denying every reality beyond sense and nature. Another characteristic of empiricism is its disagreement with rationalism and first philosophy. The reason why is the fact that this school studies every thing by the view of experimental findings of man and in this way, it runs from particular facts to general rule. As we see, empiricism is dependent upon induction. Furthermore in the school at hand, every apriori knowledge including notions and propositions has been argued against. We, however, know that what is argued against by empiricist is nothing but the foundation of human knowledge. Therefore this school meets an unsolvable problem when justifying the problem of knowledge. and finally the principles of empiricism leads to the negation of usual meaning of religion; the problem more clearly understood in Hume`s.