تحليل مواضع علماي شيعه در قبال حكومتها با بررسي دو عصر صفوي و قاجار

Shiite scholars’ positions toward states in Safavi and Qajar’s age

در بررسي مواضع علماي شيعه در قبال حكومتها ، دو عامل تعيين كننده وجود دارد: اول­اصل ثابت اعتقادي «غاصب پنداشتن­ حكومت­ غيرمعصوم» ودوم مقتضيات­و تحميل هاي زمانه كه اولي موجب شكاف دائمي ميان علما و حكومت ها مي گردد و بر اساس دومي، حكومت ها به افزايش تعامل و يا دامن زدن به تقابل ها مي پردازند. در اقليت بودن شيعيان و ترس از ستمگران و تلاش براي اقامة حدود الهي مع‌الامكان ، تقويت حكومت شيعي، تهديدات خارجي و پديده ي استعمار، مقابله با عقايد ، مكاتب و مذاهب انحرافي ، عوامل نزديكي علما به حكومت ها بوده اند و افزايش ظلم و تعدي حكام و نفوذ بيگانگان و تاراج سرمايه‌هاي كشور، باعث افزايش نقارها ميان علما و حكومت ها گرديده اند كه اوج آن در جنبش تحريم تنباكو به عنوان نقطه ي عطفي در تاريخ معاصر ايران قابل مشاهده است.

When studying Shiite scholars’ positions toward states, we find two determinative agents; the fundamental belief in unlawfulness of every government other than that of innocent and interaction or confrontation with regard to limitations and capacities. Shiite minority, fear from tyrants, effort for Divine limitations, strengthening Shiite government, threats from abroad, colonialism and opposing perversions in the fields of religion and morality have led to Shiite closeness to governments. On the other hand, cruel deeds of governors, intervention from abroad and the sack of nation’s properties have caused different degrees of discord between scholars and governments; the fact that its climax can be seen in the movement of tobacco.