كليدواژه :
اسيد ساليسيليك , براسينواستروييد , سايكوسل , شاخص برداشت , سطح برگ , ارقام گندم نان , تنش خشكي , محلول پاشي
چكيده فارسي :
يكي از راه هاي جلوگيري از كاهش عملكرد گندم نان در شرايط محدوديت آب، استفاده از تنظيم كننده هاي رشد است. به همين منظور، اثر سه نوع تنظيم كننده رشد (سايكوسل، اسيد ساليسيليك و براسينواستروييد) بر رشد و عملكرد چهار رقم گندم (چمران، شيرودي، پيشتاز و سيروان) در تيمارهاي آبياري معمول و قطع آبياري پس از گل دهي، مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش به صورت كرت‌هاي خرد شده فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو سال زراعي (94-1393 و 95-1394) اجرا شد. نتايج نشان داد كه قطع آبياري باعث كاهش معنيدار تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و عملكرد دانه ارقام گندم در مقايسه با آبياري معمول گرديد. در بين اجزاي عملكرد، كمترين اثر قطع آبياري بر وزن هزار دانه (11/2 درصد) و بيشترين اثر آن بر عملكرد بيولوژيك (25/2 درصد) مشاهده شد. محلول‌پاشي تنظيم كنندههاي رشد، به ويژه سايكوسل، باعث افزايش تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و عملكرد دانه ارقام گندم شده و پس از آن، به ترتيب اسيد ساليسيليك و براسينواستروييد، بدون تفاوت معنيدار نسبت به يكديگر، قرار گرفتند. بيشترين عملكرد دانه تحت تاثير تيمار سايكوسل در دو سال آزمايش (به ترتيب 3696 و 4439 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. همچنين بيشترين عملكرد دانه از رقم سيروان در دو سال آزمايش (به ترتيب 3608 و 4448 كيلوگرم در هكتار) مشاهده گرديد. نتايج اين آزمايش نشان داد كه اگر چه قطع آبياري باعث كاهش عملكرد و اجزاي آن شد، ليكن محلول‌پاشي تنظيم كنندههاي رشد باعث جبران بخشي از كاهش عملكرد ناشي از تنش خشكي گرديد كه ميزان آن براي سايكوسل، اسيد ساليسيليك و براسينواستروييد به‌ترتيب 31/3، 23/5 و 23/2 درصد بود. بر اساس نتايج اين آزمايش به‌نظر مي رسد كه استفاده از تنظيم‌كننده هاي رشد ميتواند جهت افزايش تحمل ارقام گندم به تنش خشكي انتهاي فصل مورد توجه قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Plant growth regulators (PGRs) have been used to reduce losses of wheat grain yield under limited moisture conditions. The effect of three PGRs including cycocel, salicylic acid and brassinoestroeid on growth and grain yield of four bread wheat cultivars Chamran, Shiroudi, Pishtaz and Sirvan under normal and withholding irrigation after flowering was examined. The experiment was carried out as factorial split plot arrangement in randomized complete block design with three replications in 2014-15 and 2015-16 growing seasons. The results showed that water stress significantly reduced number of grains per spike, grain weight per spike, thousand grain weight, harvest index, biological yield and grain yield. However, water stress had the least effect on thousand grain weight (11.2%) and the highest effect (25.2 %) was observed on biological yield. Furthermore, application of PGRs, especially cycocel, increased spikes.m2, grains per spike, harvest index, thousand grain weight and grain yield. Cycocel, salicylic acid and brassinoestroeid, had positive non-significant effect on grain yield components. The highest grain yield was achieved from application of cycocel in both growing seasons (3696 and 4439 kg.ha-1, respectively). Also, the highest grain yield was obtainted from Sirvan cultivar in both growing season (3608 and 4448 kg.ha-1, respectively). According to these results, although water stress reduced yield and its components, the alleviating effect of PGRs could compensate some proportions of water stress effect. The compensatory effect of PGRs was 31.3, 23.5 and 23.2 percent for cycocel, salicylic acid and brassinoestroeid, respectively. Therefore, application of PGRs can be considered as an alternative way to alleviate the effect of terminal drought stress on grain yield of bread wheat cultivars.
